Coördinator:
- IMARES (Wageningen IMARES UR, Dept. Aquacultuur), Yrseke
Projectpartners:
- PCG (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt, Kruishoutem
- UGent (Universiteit Gent, Laboratorium voor Aquacultuur en Artemia Reference Center, faculteit bio-ingenieurs wetenschappen, afdeling dierlijke productie), Gent
- HZ (Stichting Hogeschool Zeeland), Vlissingen
- PRI (Plant Research International B.V., Business Unit Agrosystems Research), Wageningen
- PIVAL (Proefcentrum voor Innovatie, Verbreding en Advies voor Landbouw en Veehouderij), Roeselare (Rumbeke)
- KaHo (Katholieke Hogeschool St. Lieven), Sint-Niklaas
- Inagro (Innovatief en duurzaam AGRarisch Ondernemen), Beitem
- KULeuven (Katholieke Universiteit Leuven, Departement Biosystemen), Leuven








Projectdoelstelling:
De kostprijs van groenten is de afgelopen jaren onder een steeds toenemende druk komen te staan. Het antwoord op deze problematiek kan tweeledig zijn. Enerzijds kan er getracht worden om nieuwe nichemarkten te veroveren door het aanbieden van innovatieve producten (bruine of roze tomaten, zoete puntpaprika's, oerkomkommers, ...). De mogelijkheden voor dit soort producten zijn echter beperkt zodat dit slechts voor enkele telers een uitkomst biedt. Dus rest er enkel nog het drukken van de kostprijs. Door glasgroenteteelt te combineren met visteelt zijn er mogelijks schaalvoordelen te behalen.
Internationaal gezien is de visteelt een van de snelst groeiende markten, maar kennis op het gebied van procesbeheersing door automatisering staat nog in de kinderschoenen. Doordat de glastuinbouw al ver is met de optimalisatie van bedrijfsprocessen en automatisering, en ook te maken heeft met gesloten voedselproductiesystemen, zou deze kennis kunnen worden gebruikt bij de visteelt. Glastuinbouw combineren met visteelt kan een uitkomst bieden voor de stijgende productiekosten in beide bedrijfstakken en biedt wederzijdse voordelen.
Overtuigd van de mogelijke synergiën startte PCG in 2007 in kader van een proefproject van de provincie Oost-Vlaanderen een verkennende studie met een proefopstelling om na te gaan in hoeverre tomaten én vis in één kas konden worden geteeld.
Uit dit project leerden we dat de combinatie visteelt en tomatenteelt mogelijk was. Behoudens enkele eenvoudig te verhelpen calamiteiten slaagden we er in oogstbare vis te telen.
Niet enkel tuinders maar ook de tuinbouwtoelevering bleek geïnteresseerd in de mogelijkheden naar opschaling. Daarom werden in 2008 en 2009 twee praktijkproefopstellingen uitgebouwd. De grenzen van deze prototypes werden afgetast. Het PCG volgde daarbij de waterkwaliteit zowel voor tomaat als voor de visteelt op. In de geleverde installatie werden diverse parameters opgevolgd. Aan de hand van deze metingen werd het prototype aangepast.
Sinds vorig jaar participeert het PCG ook in een project binnen het Interreg IV programma voor de grensregio Vlaanderen - Nederland met als titel Aqua-Vlan (duurzame aquacultuur in de Grensregio Vlaanderen-Nederland). Doel is om kennisvragen met betrekking tot productiesystemen voor visteelt aan land te beantwoorden. Ook de Provincie Oost-Vlaanderen draagt hier bij aan de financiering.
Er zijn 5 speerpunten waarbinnen verschillende acties ondernomen zullen worden:
- Markt
- Vis
- Productiesysteem (productie in recirculatiesystemen)
- Economische rendabiliteit (kostprijs)
- Informatie en Communicatie
Het PCG vormt daarin het speerpunt voor de productiesystemen voor integratie van visteelt met groenteteelt, nl.
integratiesysteem tomaat - tilapia. Indien u hierover meer informatie wenst, kan u contact opnemen met Saskia Buysens.
Andere partners * binnen het project focussen op andere productiesystemen of vissoorten. Een belangrijk uitgangspunt is de appreciatie van de consument. Daarom wordt de kenniseenheid 'smaak en consumentenonderzoek' van het PCG ingezet worden om smaak en consumentenbeleving ten aanzien van aan land gekweekte vis, in kaart te brengen. Indien u meer informatie wenst over de smaaktesten kan u contact opnemen met Saskia Buysens, verantwoordelijke voor smaak en consumentenonderzoek.
Dit project beoogt oplossingen uit te werken voor de verschillende kritische succesfactoren die er zijn opdat de schelpdier- en vissector, de zilte groenteteelt zouden kunnen uitgroeien tot duurzame economische activiteiten binnen de regio, volgens het principe van Fork naar Farm. Het faciliteren en intensifiëren van de kennisoverdracht binnen de driehoek kennisinstelling, onderwijsinstelling en bedrijven te intensiveren zijn hierbij essentiële instrumenten. Om deze doelstellingen te bereiken worden binnen het partnerschap de krachten van kennisinstellingen en bedrijven in de Grensregio Vlaanderen-Nederland gebundeld.
Binnen vier activiteiten (schelpdierteelt hatchery, visteelt, zilte groenten en onderwijs) heeft het project de onderstaande concrete doelstellingen om dit algemeen streven te bereiken:
Schelpdierteelt- Hatchery (Activiteit 1)
De existentie van schelpdier broedhuizen wordt volledig bepaald door de economische rendabiliteit. De introductie van innovatieve duurzame technieken die belangrijke besparingen opleveren en de kwaliteit en kwantiteit van geproduceerde dieren bevorderen, spelen een cruciale rol in het voortbestaan van dergelijke ondernemingen.
Het hoofddoel van dit projectonderdeel is de rendabiliteit van een schelpdierhatchery/nursery te verbeteren door de zaadproductie te verhogen dankzij lagere mortaliteit en snellere groei.
Duurzame Visteelt (Activiteit 2)
Aquacultuur breidt zich mondiaal in snel tempo uit als antwoord op de grote vraag naar vis en ander seafood. Binnen Europa en speciaal in de Grensregio Vlaanderen-Nederland loopt het zo’n vaart niet: de commerciële sector is er tot nu toe relatief klein door de beperkt ontwikkelde markten voor een beperkt aantal soorten binnen de regio.
Doelstelling van deze activiteit is om die randvoorwaarden te identificeren en weg te werken die de ontwikkeling van een duurzame visteelt in de Grensregio Vlaanderen-Nederland in de weg staan. Concreet gaat het enerzijds over kennisontwikkeling rond de markt, de potentieel interessante vissoorten en hun teelttechniek, de duurzame teeltmethodieken en de bedrijfseconomische balansen. De unieke kennisexpertise rond duurzame aquacultuur in de regio wordt hiertoe ingezet. Anderzijds is er ruime aandacht voor communicatie en kennisoverdracht ten aanzien van alle schakels binnen de productieketen van gekweekte vis. In het bijzonder is het de bedoeling om het concept van de duurzame viskweek in de regio als economische driver onder de aandacht te brengen bij potentiële ondernemers en consumenten.
Zilte Groenten (Activiteit 3)
Er is op vandaag duidelijk een voedingsbodem aanwezig binnen de projectregio voor de ontwikkeling van de teelt van zilte groentent.
Op vandaag zijn het aantal concrete initiatieven evenwel beperkt. Omdat het hier gaat over enkele individuen, is er ook weinig draagvlak en middelen om de teelt teelttechnisch op punt te zetten. Het optimaliseren van de teelttechniek zal een positieve impact hebben op de teeltzekerheid en de rendabiliteit. Ook een diversificatie naar andere types zilte groenten, kan de bedrijfszekerheid verhogen.
Deze activiteit heeft tot doel de teelttechniek op punt te stellen, enerzijds voor de teelt in natuurlijke zilte condities, anderzijds voor de teelt onder afdekking buiten het normale groeiseizoen, en het gamma geteelde zilte groenten te differentiëren naar nieuwe soorten. In het bijzonder omtrent differentiatie naar soorten en producten wordt gewerkt vanuit het Fork to Farm principe en wordt met andere woorden de volledige keten betrokken.
Onderwijs (Activiteit 4)
Om in de grensregio een levensvatbare aquacultuursector te realiseren is het noodzakelijk dat er, naast het ontwikkelen van technische kennis en systemen, voldoende gekwalificeerd personeel en jonge ondernemers zijn vanuit verschillende disciplines. Deze mensen moeten er voor zorgen dat de kansen die er op aquacultuurgebied zijn, gegrepen worden en zij zijn dan ook de aquacultuur innovatoren van de nabije toekomst. Daarnaast is er een groep voorlopende ondernemers in de aquacultuur met kennis- en praktijkvragen in verband met uiteenlopende (technische) gebieden, die moeite heeft met het vinden van ondersteuning voor hun bedrijfsvoering. In dit deelproject wordt gefocusseerd op het opleiden (scholen) van toekomstige ondernemers/ betrokkenen in de aquacultuur en het bieden van een platform/ infrastructuur voor het beantwoorden van kennisvragen die bestaande en beginnende aquacultuurondernemers hebben.
Meer info?
Saskia Buysens