Coördinator:

• IMARES (Wageningen IMARES UR, Dept. Aquacultuur), Yrseke

 

Projectpartners:

• PCG (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt, Kruishoutem
• UGent (Universiteit Gent, Laboratorium voor Aquacultuur en Artemia Reference Center, faculteit bio-ingenieurs wetenschappen,  afdeling dierlijke productie), Gent 
• HZ (Stichting Hogeschool Zeeland), Vlissingen
• PRI (Plant Research International B.V., Business Unit Agrosystems Research), Wageningen
• PIVAL (Proefcentrum voor Innovatie, Verbreding en Advies voor Landbouw en Veehouderij), Roeselare (Rumbeke)
• KaHo (Katholieke Hogeschool St. Lieven), Sint-Niklaas
• Inagro (Innovatief en duurzaam AGRarisch Ondernemen), Beitem
• KULeuven (Katholieke Universiteit Leuven, Departement Biosystemen), Leuven

 

  

 

 

Projectdoelstelling:

De kostprijs van groenten is de afgelopen jaren onder een steeds toenemende druk komen te staan. Het antwoord op deze problematiek kan tweeledig zijn. Enerzijds kan er getracht worden om nieuwe nichemarkten te veroveren door het aanbieden van innovatieve producten (bruine of roze tomaten, zoete puntpaprika's, oerkomkommers, ...). De mogelijkheden voor dit soort producten zijn echter beperkt zodat dit slechts voor enkele telers een uitkomst biedt. Dus rest er enkel nog het drukken van de kostprijs. Door glasgroenteteelt te combineren met visteelt zijn er mogelijks schaalvoordelen te behalen.

Internationaal gezien is de visteelt een van de snelst groeiende markten, maar kennis op het gebied van procesbeheersing door automatisering staat nog in de kinderschoenen. Doordat de glastuinbouw al ver is met de optimalisatie van bedrijfsprocessen en automatisering, en ook te maken heeft met gesloten voedselproductiesystemen, zou deze kennis kunnen worden gebruikt bij de visteelt. Glastuinbouw combineren met visteelt kan een uitkomst bieden voor de stijgende productiekosten in beide bedrijfstakken en biedt wederzijdse voordelen.

Overtuigd van de mogelijke synergiën startte PCG in 2007 in kader van een proefproject van de provincie Oost-Vlaanderen een verkennende studie met een proefopstelling om na te gaan in hoeverre tomaten én vis in één kas konden worden geteeld.

Uit dit project leerden we dat de combinatie visteelt en tomatenteelt mogelijk was. Behoudens enkele eenvoudig te verhelpen calamiteiten slaagden we er in oogstbare vis te telen.

Niet enkel tuinders maar ook de tuinbouwtoelevering bleek geïnteresseerd in de mogelijkheden naar opschaling. Daarom werden in 2008 en 2009 twee praktijkproefopstellingen uitgebouwd. De grenzen van deze prototypes werden afgetast. Het PCG volgde daarbij de waterkwaliteit zowel voor tomaat als voor de visteelt op. In de geleverde installatie werden diverse parameters opgevolgd. Aan de hand van deze metingen werd het prototype aangepast.

Sinds vorig jaar participeert het PCG ook in een project binnen het Interreg IV programma voor de grensregio Vlaanderen - Nederland met als titel Aqua-Vlan (duurzame aquacultuur in de Grensregio Vlaanderen-Nederland). Doel is om kennisvragen met betrekking tot productiesystemen voor visteelt aan land te beantwoorden. Ook de Provincie Oost-Vlaanderen draagt hier bij aan de financiering.

Er zijn 5 speerpunten waarbinnen verschillende acties ondernomen zullen worden:

• Markt
• Vis
• Productiesysteem (productie in recirculatiesystemen)
• Economische rendabiliteit (kostprijs)
• Informatie en Communicatie

Het PCG vormt daarin het speerpunt voor de productiesystemen voor integratie van visteelt met groenteteelt, nl.
integratiesysteem tomaat - tilapia. Indien u hierover meer informatie wenst, kan u contact opnemen met Saskia Buysens.

Andere partners * binnen het project focussen op andere productiesystemen of vissoorten. Een belangrijk uitgangspunt is de appreciatie van de consument. Daarom wordt de kenniseenheid 'smaak en consumentenonderzoek' van het PCG ingezet worden om smaak en consumentenbeleving ten aanzien van aan land gekweekte vis, in kaart te brengen. Indien u meer informatie wenst over de smaaktesten kan u contact opnemen met Saskia Buysens, verantwoordelijke voor smaak en consumentenonderzoek.

Dit project beoogt oplossingen uit te werken voor de verschillende kritische succesfactoren die er zijn opdat de schelpdier- en vissector, de zilte groenteteelt zouden kunnen uitgroeien tot duurzame economische activiteiten binnen de regio, volgens het principe van Fork naar Farm. Het faciliteren en intensifiëren van de kennisoverdracht binnen de driehoek kennisinstelling, onderwijsinstelling en bedrijven te intensiveren zijn hierbij essentiële instrumenten. Om deze doelstellingen te bereiken worden binnen het partnerschap de krachten van kennisinstellingen en bedrijven in de Grensregio Vlaanderen-Nederland gebundeld.

Binnen vier activiteiten (schelpdierteelt hatchery, visteelt, zilte groenten en onderwijs) heeft het project de onderstaande concrete doelstellingen om dit algemeen streven te bereiken:

 

Schelpdierteelt- Hatchery (Activiteit 1)

De existentie van schelpdier broedhuizen wordt volledig bepaald door de economische rendabiliteit. De introductie van innovatieve duurzame technieken die belangrijke besparingen opleveren en de kwaliteit en kwantiteit van geproduceerde dieren bevorderen, spelen een cruciale rol in het voortbestaan van dergelijke ondernemingen.

Het hoofddoel van dit projectonderdeel is de rendabiliteit van een schelpdierhatchery/nursery te verbeteren door de zaadproductie te verhogen dankzij lagere mortaliteit en snellere groei.

 

Duurzame Visteelt (Activiteit 2)

Aquacultuur breidt zich mondiaal in snel tempo uit als antwoord op de grote vraag naar vis en ander seafood. Binnen Europa en speciaal in de Grensregio Vlaanderen-Nederland loopt het zo’n vaart niet: de commerciële sector is er tot nu toe relatief klein door de beperkt ontwikkelde markten voor een beperkt aantal soorten binnen de regio.

Doelstelling van deze activiteit is om die randvoorwaarden te identificeren en weg te werken die de ontwikkeling van een duurzame visteelt in de Grensregio Vlaanderen-Nederland in de weg staan. Concreet gaat het enerzijds over kennisontwikkeling rond de markt, de potentieel interessante vissoorten en hun teelttechniek, de duurzame teeltmethodieken en de bedrijfseconomische balansen. De unieke kennisexpertise rond duurzame aquacultuur in de regio wordt hiertoe ingezet. Anderzijds is er ruime aandacht voor communicatie en kennisoverdracht ten aanzien van alle schakels binnen de productieketen van gekweekte vis. In het bijzonder is het de bedoeling om het concept van de duurzame viskweek in de regio als economische driver onder de aandacht te brengen bij potentiële ondernemers en consumenten.

 

Zilte Groenten (Activiteit 3)

Er is op vandaag duidelijk een voedingsbodem aanwezig binnen de projectregio voor de ontwikkeling van de teelt van zilte groentent.

Op vandaag zijn het aantal concrete initiatieven evenwel beperkt. Omdat het hier gaat over enkele individuen, is er ook weinig draagvlak en middelen om de teelt teelttechnisch op punt te zetten. Het optimaliseren van de teelttechniek zal een positieve impact hebben op de teeltzekerheid en de rendabiliteit. Ook een diversificatie naar andere types zilte groenten, kan de bedrijfszekerheid verhogen.

Deze activiteit heeft tot doel de teelttechniek op punt te stellen, enerzijds voor de teelt in natuurlijke zilte condities, anderzijds voor de teelt onder afdekking buiten het normale groeiseizoen, en het gamma geteelde zilte groenten te differentiëren naar nieuwe soorten. In het bijzonder omtrent differentiatie naar soorten en producten wordt gewerkt vanuit het Fork to Farm principe en wordt met andere woorden de volledige keten betrokken.

 

Onderwijs (Activiteit 4)

Om in de grensregio een levensvatbare aquacultuursector te realiseren is het noodzakelijk dat er, naast het ontwikkelen van technische kennis en systemen, voldoende gekwalificeerd personeel en jonge ondernemers zijn vanuit verschillende disciplines. Deze mensen moeten er voor zorgen dat de kansen die er op aquacultuurgebied zijn, gegrepen worden en zij zijn dan ook de aquacultuur innovatoren van de nabije toekomst.  Daarnaast is er een groep voorlopende ondernemers in de aquacultuur met kennis- en praktijkvragen in verband met uiteenlopende (technische) gebieden, die moeite heeft met het vinden van ondersteuning voor hun bedrijfsvoering. In dit deelproject wordt gefocusseerd op het opleiden (scholen) van toekomstige ondernemers/ betrokkenen in de aquacultuur en het bieden van een platform/ infrastructuur voor het beantwoorden van kennisvragen die bestaande en beginnende aquacultuurondernemers hebben.

 

Meer info?

Saskia Buysens

Coördinator:

• PIVAL (Proefcentrum voor Innovatie, Verbreding en Adviesverlening voor Landbouw en Veehouderij), Roeselare (Rumbeke)

 

Projectpartners:

• PCG (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen), Kruishoutem
• Inagro (Innovatief en duurzaam Agrarisch Ondernemen), Beitem
• RATO (Rattenbestrijding Oost-Vlaanderen), Gent
• Provincie Zeeland, directie Ruimte, Milieu en Water, Zeeland
• DLV Plant B.V., Wageningen/Westmaas 

 

     

 

Projectomschrijving:

De Europese Kaderrichtlijn Water schept een kader waarmee iedere lidstaat aan de slag is om tegen eind 2015 te komen tot een goede oppervlaktewater- en grondwaterkwaliteit. Iedere regio heeft de vrijheid om dit op eigen manier in te vullen en na te gaan hoe er aan de gestelde kwaliteitseisen van het grond- en oppervlaktewater kan worden voldaan. In de provincie West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Zeeland maakt het project 'Proeftuin Kaderrichtlijn Water' van een goede waterkwaliteit haar prioriteit en doet dit aan de hand van een vernieuwende aanpak.

Via een gebiedsgerichte aanpak gaat men de landbouwbedrijven en andere bedrijven, de bewoners en gemeenten uit de buurt aansporen om hun emissies (bv. zware metalen, gewasbeschermingsmiddelen e.d.) te verminderen om zo de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater te verbeteren.

Daarnaast ontstaat er een steeds groter probleem met de beschikbaarheid van kwalitatief water. In Zeeland is er per definitie weinig zoet water beschikbaar en zakt het peil van het grondwater meer en meer door het toenemende gebruik. Om het zakken van het grondwater tegen te gaan, zal men daarom alternatieve waterbronnen (bv. regenwater) aanreiken aan de verschillende afnemers.

We hopen met deze aanpak snel en efficiënt een kwalitatieve verbetering van het oppervlakte- en grondwater te kunnen bereiken, zodat aan de eisen van de Kader Richtlijn Water wordt voldaan. Uiteraard is het de bedoeling dat we onze ervaringen uitwisselen en daarmee andere geïnteres-seerde regio’s een handje kunnen helpen!' zegt de projectverantwoordelijke Dominique Huits (PIVAL).

De Oost-Vlaamse partners zijn RATO vzw en het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw. Hun werkterrein ligt in het stroombekken van de Plankbeek (Kruishoutem).

 

Projectinhoud:

Integraal waterbeleid is het beleid gericht op het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen met het oog op het bereiken van de randvoorwaarden die nodig zijn voor het behoud van dit watersysteem als zodanig, en met het oog op het multifunctionele gebruik, waarbij de behoeften van de huidige en komende generaties in rekening worden gebracht. De Europese Kaderrichtlijn Water schept een kader waarmee iedere lidstaat aan de slag is om tegen eind 2015 te komen tot een goede oppervlaktewater- en grondwaterkwaliteit. Iedere lidstaat / regio vult dit momenteel op zijn manier in.

Zowel Vlaanderen als Zeeland kiezen voor een integraal waterbeleid. Een dergelijk beleid impliceert de afstemming tussen verschillende maatschappelijke belangen (landbouw, economie, recreatie, natuur, …) en de samenwerking met verschillende partners. De planning van dit integrale waterbeheer en de afstemming van de diverse acties van alle betrokken actoren is uitgewerkt in de bekken- en deelbekkenbeheerplannen in Vlaanderen en in het integrale omgevingsplan en de stroomgebiedbeheerplannen gespecificeerd via de waterbeheerplannen in Zeeland. De uitvoering van deze plannen op het terrein gebeurt echter nog te veel versnipperd en onvoldoende gecoördineerd. Binnen de landbouwsector is er zowel in Zeeland als in West- en Oost-Vlaanderen reeds heel wat ervaring opgedaan met betrekking tot technieken tot het beperken van de invloed van de landbouwbedrijfsvoering op de waterkwaliteit.

In het landelijke gebied is de landbouw de belangrijkste sector, daarnaast zijn er ook nog andere actoren actief: bedrijven, burgers en overheden. Omdat alle aanwezige actoren zich wat betreft te treffen maatregelen over het algemeen beperken tot de wettelijk voorgeschreven maatregelen en die zoals vermeld nog niet het gewenste en noodzakelijke eindresultaat opleveren, willen de initiatiefnemers van dit project door een gebiedsgerichte aanpak uitproberen of een dergelijke aanpak wel tot het gewenste resultaat leidt.

 

Dit project beoogt via een gebiedsgerichte en integrale aanpak:

1. De bestaande emissiedruk (gewasbeschermingsmiddelen, bemesting en bodemdeeltjes, afvalwaterlozingen) van de doelgroepen landbouw, bedrijven, particulieren en overheden te reduceren ter verbetering van oppervlakte- en grondwaterkwaliteit.
2. De vervanging van grondwater door alternatieve waterbronnen te stimuleren.
3. Te beoordelen of een gebiedsgerichte aanpak een geschikt instrument is om bovenstaande doelstellingen te realiseren.
4. Door uitwisseling ieder gebied te laten profiteren van de successen in andere gebieden.
5. Deze vernieuwende manier van werken uit te dragen naar alle betrokken actoren en geïnteresseerden in de volledige grensregio Vlaanderen – Nederland. De nadruk in dit project ligt op een totale aanpak van een gebied, in dit geval drie gebieden waarbij het uitgangspunt is om gezamenlijk met alle belanghebbenden tot een substantiële reductie van de milieuoverlast te komen. De uitdaging in dit project is dan ook niet om een individuele belanghebbende een pilot uit te laten voeren, maar de hele gemeenschap in het gebied er van te overtuigen, dat maatregelen noodzakelijk en wenselijk zijn.

 

Projectwerking:

De werking van het project is gericht op echte landbouwgebieden, maar waar er verweving is met particuliere bebouwing en openbare domeinen. Uitwisseling tussen de verschillende regio’s moet het proces versnellen en versterken. De geplande acties zijn bovendien zo gekozen dat de realisaties een antwoord bieden op de vraag die zowel op het terrein als bij de betrokken (landbouw)organisaties en de (vergunning verlenende) overheden aanwezig is. De vooropgestelde acties zullen bovendien nog gebiedsspecifiek aangescherpt worden op basis van de nulmeting en de interessepeiling die bij het begin van dit project gepland zijn.

 

Concreet gaat het dan over acties om:

• Emissies van nutriënten en bodemdeeltjes vanuit de land- en tuinbouw naar het oppervlaktewater door teelttechnische maatregelen (gerichte bemesting, aanleg bufferstroken, …) te beperken.
• Emissies van gewasbeschermingsmiddelen te vermijden door aangepaste werkwijze (driftreducerende technieken, GPS, …) en infrastructuur (bioremediëringsinstallaties en publieke vulplaatsen).
• Het gebruik van alternatieve waterbronnen te stimuleren op land- en tuinbouwbedrijven. De infiltratie en/of vertraagde afvoer van hemelwater en de vertraagde afvoer van oppervlaktewater promoten/realiseren.
• De implementatie van kleinschalige afvalwaterzuiveringsinstallaties voor de individuele sanering van lozingspunten van (bedrijfs)afvalwater stimuleren.
• De nodige communicatie te voeren naar de betrokken actoren en zo de opgedane ervaringen tussen de gebieden uit te wisselen. Op deze manier kan ieder gebied profiteren van de successen in de andere gebieden.

 

Binnen dit project wordt er actief gewerkt in drie gebieden:

• In West-Vlaanderen komt het projectgebied te liggen in de Damse Polder – Sint-Trudoledeken.
• In Oost-Vlaanderen komt het projectgebied te liggen in het stroombekken van de Plankbeek.
• In Zeeland komt het projectgebied te liggen in het afwateringsgebied Dreischor.

 

Deze gebieden werden zo gekozen dat ze (deels) complementair zijn aan elkaar. Dit biedt het voordeel dat de betrokkenen ook na afloop van het project een zeer brede visie hebben ontwikkeld op de integrale benadering van de problematiek. Totaal andere omstandigheden kunnen andere problemen maar eventueel ook nieuwe opportuniteiten opleveren. Ervaringen, die via de themagroepen en de regiovergaderingen zullen uitgewisseld worden, zullen versterkend werken bij het aanpakken van gebiedsspecifieke knelpunten ook na afloop van dit project.

 

Meer info?

Elise Vandewoestijne

 

Coördinator:

• Rusthoeve (Stichting ter exploitatie van Agrarisch Innovatie en Kennis Centrum), Zeeland

 

Projectpartners:

• PCG (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt), Kruishoutem
• PIVAL (Proefcentrum voor Innovatie, Verbreding en Advies voor Landbouw en Veehouderij), Roeselare
• Provincie Vlaams Brabant, Dienst Land- en Tuinbouw, Leuven
• PiBo (Provinciaal Instituut voor Biotechnologisch Onderwijs), Tongeren
• ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek), Merelbeke

 

  

 

Projectdoelstelling:

De komende jaren staan we voor de uitdaging van een steeds groter wordend tekort aan fossiele grondstoffen en dat terwijl de bevolkingsaantallen toenemen en dus ook de vraag naar grondstoffen toeneemt.

Dit tekort zorgt voor druk op de energiemarkt en op de markt van de grondstoffen: de synthetische stoffen – die een zeer belangrijke rol spelen in bouw en industrie – zijn niet onuitputtelijk voorradig.

De plantaardige productie was in het verleden vooral georiënteerd op het voortbrengen van voedsel (Food) voor de mens en voeder (Feed) voor dieren. In het licht van bovenstaande problematiek ontstond de afgelopen jaren toenemende interesse voor andere toepassingen van biomassa:

• De productie van vezels voor diverse doeleinden (Fibre)
• De productie van (bio)brandstoffen (Fuel)
• De productie van farmaceutische producten en functionele voeding (Farmaceuticals & Functional Food)

Het algemene doel van het project is het stimuleren en ondersteunen van kennisontwikkeling en innovatie rond nieuwe toepassingen van plantaardige productie.

Subdoel is het stimuleren van nieuwe economische ketenvormingen en koppelen van bedrijven tussen of over sectoren heen rond innovatieve toepassingen van landbouwgewassen.

Alle partners hebben een werking die gericht is op de land- en/of tuinbouwsector binnen de grensregio. Het PCG zal zich in het project focussen op farmaceutische producten en functionele voeding (Farmaceuticals & Functional Food). Hierbij zal het zich vooral richten op de inhoudstoffen van reststromen van prei en enkele andere perspectiefvolle gewassen. Via diverse teeltopzetten zal o.a. nagegaan worden in welke mate teeltmethode, oogstmoment, bodemgesteldheid, ... invloed hebben op de concentratie inhoudstoffen.

 

Activiteiten:

• Een eerste activiteit omvat de analyse van de mogelijkheden en de haalbaarheid van innovatief gebruik van een aantal gewassen, specifiek toegepast op de grensregio.
• Binnen de tweede activiteit wordt de uitvoering van de actieplannen opgestart. Info- en overlegmomenten, bilateraal overleg, partner-matching, ... zullen belangrijke instrumenten zijn bij de uitvoering van de actieplannen.
• In activiteit drie wordt gezocht naar technologische oplossingen. De expertise van de projectpartners wordt ingezet om een aantal van deze technologische vraagstukken op te lossen en/of te demonstreren binnen deze activiteit. In activiteit vier worden de resultaten grensoverschrijdend gecommuniceerd.

 

Financiering:

       

 

Meer info?

Elise Vandewoestijne