Op 18 oktober organiseerde PCG een thematisch uitwisselingsmoment rond prei waar een teler zijn ervaring deelt met andere telers voorafgegaan door een rondleiding in de proefvelden. Met als thema's: Onkruidbestrijding zonder bromoxynil / Druppelirrigatiestrategie / Rassenproef vroege herfst / Tripsbestrijding / Waarnemingen en waarschuwingen / Bemesting.

Het ReNu2Farm-project is opgericht om de hergebruikspercentages van stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K) in de primaire voedselproductieketen in Noordwest-Europa (NWE) te verhogen. Na de goedkeuring van de ReNu2Farm Capitalisation, zal het project gebruik van herwonnen meststoffen in nieuwe markten stimuleren om zodoende het gebruik van herwonnen meststoffen in van kunstmest in Noordwest-Europa te verminderen.

Door de zeer uitzonderlijke natte zomermaanden laat Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir voor dit najaar een versoepeling toe op de uiterste inzaaidatum van vanggewassen. Bij voorkeur worden de vanggewassen nog steeds ingezaaid uiterlijk 15 september, maar als de bodem- en weersomstandigheden de tijdige inzaai niet toelaten, kan er afgeweken worden tot en met uiterlijk 30 september. 

Het doel van de bekomen data is het maken van gefundeerde beslissingen bij het plaatsen van MBBR-installaties in het veld en dit zowel op vlak van technische als economische haalbaarheid. Deze gegevens kunnen ook gebruikt worden om een afweging te maken ten opzichte van andere end-of-pipe oplossingen. Aan de hand van gekende data zal het model een simulatie maken van het effect van één of meer MBBR-installaties op een afstroomzone. Het effect op een groter stroomgebied kan dan worden nagegaan en geëvalueerd op technisch en economisch haalbaarheid. 
Je krijgt een overzicht van wat het effect is per afstroomzone en de daarmee gepaard gaande kosten. Daarnaast krijg je ook een totaal beeld van het effect op stroomgebied niveau en de kosten die hier bij komen kijken. Met deze gegevens kan een afweging worden gemaakt met andere end of pipe oplossingen om zo de meest praktische en kostenefficiënte oplossing te selecteren.

De MBBR-technologie (Moving Bed Biofilm Reactor), die eind jaren tachtig, begin jaren negentig in Noorwegen werd ontwikkeld, is een biofilmproces waarbij de biomassa groeit op kunststof dragermateriaal (carriers) dat met behulp van mechanische mengers en/of beluchters (periodiek) in beweging wordt gehouden in de reactorruimte. Hierdoor ondervindt de MBBR geen last van verstopping en als gevolg van de constante beweging en botsing van de carriers. In tegenstelling tot de AS-technologie heeft de MBBR geen bezinker nodig voor de scheiding van vaste stoffen van het gezuiverde water, en is de prestatie van het systeem dus onafhankelijk van het bezinkingsrendement. Bovendien is het een kosteneffectief en zeer efficiënt zuiveringssysteem dat weinig onderhoud vraagt. Een MBBR kan bij een zeer hoge belasting worden gebruikt en het proces is ongevoelig voor belastingsvariaties.

De MBBR (Moving Bed Bioreactor) kan te velde nitraten uit drainagewater halen, daar waar geoptimaliseerde bemesting onvoldoende verbetering brengt aan de waterkwaliteit. Een MBBR is een reactor die aangesloten is op de moerbuis van een drainagesysteem.

Een aanzienlijk deel van de rode MAP-meetpunten wordt negatief beïnvloed door nitraatrijk drainagewater. In bepaalde intensieve teelten biedt een duurzame bemesting geen garantie voor acceptabele nitraatconcentraties in het drainagewater. Nog strengere bemestingsnormen zullen onherroepelijk leiden tot productie- en kwaliteitsverlies. 

In een Moving Bed BioReactor halen micro-organismen nitraat uit drainagewater. Ze zetten het om in het onschadelijke stikstofgas.

Ook bij een correcte bemesting en strengere maatregelen is het vaak niet te vermijden dat er via het drainagewater van landbouwpercelen nitraten vrijkomen in het oppervlaktewater. Binnen een LA-traject is een Best Beschikbare Techniek ontwikkeld om nitraten uit drainagewater te verwijderen met als doel meer MAP-meetpunten groen te krijgen. De eerste pilootinstallatie gaf bemoedigende resultaten. Ondertussen worden er nog twee geïnstalleerd die zich deze winter moeten bewijzen.

De MBBR (Moving Bed Biofilm Reactor) kan te velde nitraten uit drainagewater halen, daar waar geoptimaliseerde bemesting onvoldoende verbetering brengt aan de waterkwaliteit.

In de winter worden aan de MAP-meetpunten vaak verhoogde nitraatconcentraties vastgesteld als gevolg van uitspoeling via drainage. Met een Moving Bed Bioreactor kunnen nitraten uit het drainagewater worden gehaald. De techniek wordt volop getest in onder meer Onze-Lieve-Vrouw-Waver. Mogelijk komt ze op termijn in aanmerking als equivalente maatregel binnen MAP6.

Half november vond op het PCG een proefveldbezoek openlucht in prei, kool en bataat plaats. Tijdens dit proefveldbezoek werd tevens de demo groenbedekkers toegelicht welke kadert binnen het Interreg project ‘Leve(n)de bodem’. Hieronder worden de voorlopige resultaten van deze demo kort besproken.

Via intensieve aanpak (IA) wil het CVBB door het opvolgen van percelen en het formuleren van bemestingsadviezen de stikstofvracht vanuit de percelen naar het grond- en oppervlaktewater verminderen. De doelstelling van de IA is vooral de landbouwers op weg zetten naar een oordeelkundige bemesting en hen duidelijk maken dat dit leidt tot goede resultaten voor zowel de landbouw als voor het milieu. Ook de Vlaamse overheid, die de CVBB-subsidies voorziet, hecht veel belang aan de intense sensibilisering die CVBB voert op het terrein. Het ultieme doel is dat landbouwers de hen aangeleverde duurzame bemestingspraktijken effectief in de praktijk toepassen.

Doel van deze proef was het effect op de kwaliteit, bewaarbaarheid en opbrengst na te gaan van enkele types en dosissen stikstof alsook de invloed ervan op het nitraatresidu op het einde van de teelt en dit in de twee van de meest geteelde rassen.

In november 2017 werd de eerste denitrificatiereactor geplaatst aan een drainagebuis in Buggenhout, provincie Oost-Vlaanderen. Het Laboratorium voor Proces- en Milieutechnologie van KU Leuven ontwierp een installatie voor de biologische omzetting van nitraat in het onschadelijke stikstofgas. Die technologie is uitermate geschikt om de hydraulische piekbelastingen en temperatuurschommelingen van het drainagewater tijdens de wintermaanden op te vangen. Elektriciteit wordt voorzien door fotovoltaïsche zonnepanelen geschakeld aan een lithiumbatterij.

Toen Carl Vanhoutte in 1995 voedersilo’s wou bijbouwen op zijn melkveebedrijf in Zillebeke, kreeg hij een ‘njet’ bij de aanvraag van zijn vergunning. Tenzij hij een zuiveringssysteem voor erfsappen zou voorzien. De keuze viel op een rietveld, en dat beklaagt Carl zich twintig jaar later niet.

Communicatie rond duurzame bemesting en waterkwaliteit is een belangrijke taak van het CVBB. Ook de Vlaamse overheid, die de CVBB-subsidies voorziet, hecht veel belang aan de laagdrempelige communicatie die CVBB voert op het terrein. De communicatie is in de eerste plaats gericht naar de Vlaamse land- en tuinbouwers, maar ook naar voorlichters en teelt- en bedrijfsbegeleiders, werkzaam in de land- en tuinbouw, de toeleveringssector en de bevoegde overheden.

Dankzij de financiering van de Vlaamse overheid kan het CVBB vele metingen uitvoeren en een uitgebreide terreinkennis opdoen. Het CVBB deelt de rode MAP-meetpunten in volgens de vastgestelde of vermoedelijke oorzaken van de nitraatoverschrijdingen. Afhankelijk van die oorzaak wordt een werkwijze uitgerold die specifiek voor elk meetpunt tot een betere waterkwaliteit zou moeten leiden.

De Vlaamse milieumaatschappij (VMM) bemonstert maandelijks elk actief MAP-meetpunt. Op basis van die cijfers selecteert het CVBB meetpunten die prioritair moeten verbeteren om de MAP-doelstellingen te kunnen realiseren. Bij die meetpunten die rood zijn of die de nitraatnorm benaderen (regelmatig metingen > 45 mg nitraat/liter) voert het CVBB bijkomende metingen uit stroomopwaarts van het meetpunt bij iedere kruising van de waterloop met een weg, drainagebuizen, overstortbuizen, enzovoort.

Het CVBB is intussen al 7 jaar actief en nu het einde van de tweede werkperiode nadert (MAP 5) is het tijd voor een globaal rapport, een stand van zaken van de verwezenlijkingen van de voorbije jaren maar ook een overzicht van de resterende knelpunten en aandachtspunten die werden vastgesteld. Dankzij de intensieve opvolging van voornamelijk de rode MAP-meetpunten hebben de CVBB-medewerkers immers een unieke terreinkennis opgebouwd en werden de probleem- en pijnpunten duidelijk in kaart gebracht.

Aardbeientelers kunnen er niet meer omheen. Ze zullen opvangcapaciteit moeten voorzien om het drainwater van hun trayvelden op te vangen. En om het vervolgens zonder risico te kunnen hergebruiken, is ontsmetten de volgende stap. Een langzame zandfilter komt daarvoor zeker in aanmerking, maar daar is niet op ieder bedrijf plaats voor. De compacte ultrafiltratie-unit is dan een oplossing.

Ondanks een strenge en doordachte bemesting spoelen er bij openluchtteelten nog te vaak nitraten door via het drainagewater. Deze nitraten kunnen een overschrijding van de nitraatnorm aan het MAP-meetpunt veroorzaken. Een zuiveringstechniek uit de glastuinbouw werd aangepast voor de denitrificatie van velddrainagewater. De eerste installatie wordt dit najaar operationeel.

Lang vóór alle verplichtingen rond groenbedekkers ontstonden, was Marc al overtuigd van de voordelen: een goed ontwikkelde groenbedekker laat een goede bodemstructuur achter en is een belangrijke bron van humus. Groenbedekkers dragen dus in belangrijke mate bij tot de bodemvruchtbaarheid!

Vaak profiteren veehouders van de graanstoppels om ruimte te maken in de mestkelders voor de komende winter. Dankzij hun mestopslag hoeven Louis en Gert Vandijck uit Peer dit niet te doen, zodat ze de mest optimaal kunnen aanwenden tijdens het voorjaar.

Een beperking van de N-bemesting wordt beschouwd als één van de beste N-beheersmaatregelen om N0³·-verliezen naar grond- en oppervlaktewater te beperken. Stikstofbemestingsnormen zijn dan ook een belangrijke pijler van het mestbeleid.

In bepaalde intensieve teelten biedt een doorgedreven optimale bemesting geen garantie voor aanvaardbare nitraatconcentraties in het drainagewater. Het LA-traject ‘Innovatieve toepassingen voor nitraatreductie in drainagewater’  ontwikkelt een best beschikbare techniek om te velde nitraten uit drainagewater te halen.

Van 1 oktober tot 15 november wordt op veel percelen gemeten of het nitraatresidu niet te hoog is. Op het Mestbankloket vind je een overzicht van je percelen die bemonsterd moeten worden en alle praktische informatie. Meld tijdig dat je band- of rijbemesting toegepast hebt of dat je aanwezig wilt zijn bij de staalname. Je kunt er ook melden dat een staalname niet correct verlopen is. Op controlepercelen kan je op eigen kosten een tegenstaal laten nemen. Contacteer tijdig een erkend lab indien je percelen moet laten bemonsteren op eigen kosten.

In Vlaanderen kleurt momenteel 21% van de MAP-meetpunten rood terwijl Europa de doelstelling oplegt om tegen 2018 slechts 5% rode MAP-meetpunten te hebben. In ongeveer 35% van deze rode MAP-meetpunten is nitraatrijk drainagewater van landbouwpercelen de oorzaak. Omdat een doorgedreven strenge bemesting geen garantie biedt tot lagere nitraatconcentraties in het drainagewater, zeker niet in intensieve teelten met hoge latente stikstof en ondiep wortelgestel, dringen andere oplossingen zich op.

De prei geplant in juni om te oogsten in november werd heel scherp bemest met als doel het behalen van een goed nitraatresidu in de controleperiode (1 oktober - 15 november).

Afin de répondre aux questions pratiques, le PCG réalise chaque année plusieurs essais. Les essais sur le choix variétal, la protection des végétaux et la fertilisation sont expliqués pendant les visites de champs d’essai.

Om aan de vraag naar praktijkinformatie te voldoen, worden op het PCG veel praktijkproeven opgezet. Proeven met betrekking tot rassenkeuze, gewasbescherming en bemesting zullen tijdens de proefveldbezoeken worden verduidelijkt.

Het bemestingsbeleid op akker- en tuinbouwbedrijven wordt complexer. Het realiseren van een kwantitatief en kwalitatief goede productie en het in stand houden van de bodemvruchtbaarheid is niet voldoende om te spreken van een verantwoorde bemesting. Naast de economisch optimale bemesting zijn ook factoren als de impact op de omgeving van belang.

Het nut van groenbedekkers is echter ruimer dan enkel als stikstofvanggewas te fungeren. Het voorkomen van erosie, het verbeteren van de humustoestand en de structuur van de bodem zijn eveneens niet te onderschatten voordelen.