In het kader van de B3W-werking organiseren we een Focusgroep ‘Bodemkwaliteit in openluchtgroenten’. Deze focusgroep is een lerend netwerk, waarbinnen wij samen met 8 à 12 groentetelers 3 keer per jaar samenkomen om kennis uit te wisselen over bodemkwaliteit.

Jong geleerd is oud gedaan, met deze gedachte wil PCG zijn onderzoeksresultaten uitdragen naar de volgende generatie land- en tuinbouwers door een educatief pakket samen te stellen.

Met de omschakeling naar het zomeruur in het verschiet staat ook het voorjaar weer voor de deur. Her en der zijn in de droge periode van februari al wat veldwerkzaamheden uitgevoerd, maar het overgrote deel staat nog op de planning. Hieronder vallen ook de voorbereidende werkzaamheden voor de teelt van zaaiuien. Op de zwaardere grondsoorten (klei) vond al een eerste zaaiperiode plaats. Op de lichte gronden (zand – zandleem) gaan we hiermee van start gedurende de 2de helft van maart, afhankelijk van de klimaatomstandigheden.

Tijdens de voorbije twee teeltseizoenen werd er op verschillende proefvelden in Vlaanderen gezocht naar manieren om de gewasweerbaarheid tegen droogte te verhogen. Goede bodempraktijken kunnen voor een betere vochthuishouding in de bodem zorgen.

Op maandag 13 februari 2023 ging de studieavond industriebloemkool door, georganiseerd door het Departement Landbouw en Visserij, in samenwerking met PCG, Inagro, TACO, Ingro en Boerenbond.

In het kader van de B3W-werking organiseren we een Focusgroep ‘Bodemkwaliteit in openluchtgroenten’. Deze focusgroep is een lerend netwerk, waarbinnen wij samen met 8 à 12 groentetelers 3 keer per jaar samenkomen om kennis uit te wisselen over bodemkwaliteit.

De voorbije jaren is zichtbaar geworden dat de problemen met bodempathogenen in verschillende gewassen toenemen. De mondialisering en het wegvallen en beperken van de dosissen van bestaande bodemontsmettingsmiddelen zorgen ervoor dat deze ziekten niet langer beheersbaar worden.

Via een desktopstudie werden de verschillende mogelijkheden van insleep van virussen en/of nematoden geïdentificeerd en werd de verspreiding van deze nichegewassen in België nagegaan. Telers werden bevraagd over hun ervaringen met de kwaliteit en gezondheid van hun teelt. Op basis van de bevindingen stelden ILVO en PCG informatiefiches op voor bataat, yacon en ulluco die volgens de resultaten het grootste fytosanitair risico vormen en vragen om sensibilisatie. De fiches geven informatie over de virussen en nematoden die aangetroffen werden in deze teelten.

In de nieuwe EU bio-verordening wordt de nadruk gelegd op het handhaven en vergroten van de biologische activiteit in de bodem. Specifiek voor serres wordt het gebruik van groenbemesters en een hogere plantendiversiteit opgelegd. Momenteel is over het gebruik van groenbemesters in biologische verwarmde serres echter nog heel weinig geweten. In dat kader liggen er op het PCG dit jaar twee proeven aan binnen een CCBT-project. Deze proeven nemen de praktische haalbaarheid voor het opnemen van groenbemesters in een rotatie met vruchtgroenten onder de loep.

De bodemgebonden schimmel Verticillium zorgt voor een uitdaging bij aubergineteelt in de tunnel. In het kader van het CCBT-project rond de optimalisatie van de biologische aubergineteelt lag in 2021 op het PCG een rassenproef aan om te achterhalen hoe verschillende rassen paarse aubergines presteren in een tunnelteelt op vlak van opbrengst en ziektegevoeligheid voor Verticillium. Hierbij werd ook bekeken of het enten van de planten een meerwaarde kon zijn. Op basis van de opbrengsten uit deze proef werden de meest beloftevolle rassen geselecteerd waarna dit jaar verder onderzoek werd gedaan naar hun gevoeligheid voor Verticillium.

Dit jaar verkennen we op het PCG opnieuw duurzame alternatieven voor chemische bodemontsmetting.  Deze zomer hebben we diverse alternatieve ontsmettingsmethodes toegepast op grond die met Rhizoctonia solani besmet is. Op dit moment liggen er nog kropslateelten aan om op te volgen wat het effect is van de geteste alternatieven op de zwartrot.

Van 2018 tot 2022 liep het VLAIO-LA project ‘Beheersing van Meloidogyne spp. in intensieve biologische vruchtgroenteteelt in kas’. De bedoeling was om in dit project een economisch en praktisch haalbaar, robuust teeltsysteem te ontwikkelen voor een intensieve biologische vruchtgroententeelt onder beschutting ter beheersing van wortelknobbelaaltjes. We probeerden diverse strategieën uit, zoals onderstammen, vanggewassen in de winterperiode, tussenteelten in de vruchtgroenteteelt en toevoegen van natuurlijke bodemmiddelen (bv compost, chitine of biologische preparaten), en met succes! Daarom hebben wij een korte enquête opgesteld met vijf vragen.

Op vrijdag 2 september 2022 ging het demoplatform Uien door. De organiserende partners (Departement Landbouw en Visserij, PCG, Inagro, Boerenbond, Vegras en Ingro) hebben de krachten gebundeld om een interessant aanbod te kunnen geven van actuele thema’s in de uienteelt. Hierbij is er een sterke ondersteuning geweest vanuit verschillende firma’s die betrokken zijn in dit demoplatform. Naast deze demodag, voorzien we komende winter ook een studievergadering specifiek voor de uienteelt. Verdere info hierover volgt later.

In een proef op het PCG testten we in 2021 (bio)solarisatie. Solarisatie is een methode van grondontsmetting door een vochtige bodem te bedekken met een dunne doorzichtige laag plastic, in de periode van het jaar met de hoogste zonnestraling en temperaturen. Biosolarisatie houdt in dat we vers organisch materiaal, in dit geval bladkool, in de bodem inwerken.

Begin 2021 ging de Begeleidingsdienst voor Betere Bodem en Waterkwaliteit of B3W van start als nieuwe begeleidings- en voorlichtingsdienst voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector. B3W werd opgericht in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Vanuit diepgaande kennis en praktijkervaring begeleidt B3W land- en tuinbouwbedrijven bij hun evolutie richting duurzaam nutriëntenbeheer en bodemzorg. Het doel is om zowel de nutriëntenverliezen naar water, bodem en lucht te verminderen, alsook de bodemvruchtbaarheid te verbeteren.

Op maandag 13 juni 2022 organiseerden we een proefveldbezoek in de openluchtteelten groenten. Het programma omvatte het bezoeken van de diverse rassen-, gewasbeschermings- en bemestingsproeven die aanliggen op PCG. Teelttechniek en irrigatie & fertigatie kwamen eveneens aan bod.

De presentaties van deze studieavond zijn nu beschikbaar: Nieuwe IPM-checklist & Pré-ecoregelingen / Bemesting prei haalbaar! / Topbodem voor gezonde preiteelt / Onkruidbestrijding in prei hoe aanpakken? / Trips: wat leren we uit ervaringen? / De kracht van biodiversiteit / Rassenkeuze: ken de sterkte van je ras! / Duurzame preiteelt in de praktijk / Prei op dragers.

Om enkele maatregelen te onderzoeken op hun invloed op de vochtstatus en opbrengst, is er een proef aangelegd in wortel met verschillende manieren van voorbewerking, kerend (spitten) en niet-kerend (Lemken). Verder werd een proef uitgevoerd in uien om de invloed van additieven te onderzoeken op de vochtstatus en opbrengst. Op een praktijkperceel werd verschillende toepassingen vergeleken zoals compost als mulchlaag, de super absorberende ‘ZEBA korrel’ en het gesteentemeel bentoniet, zowel de kleifractie als de gedroogde vorm.

De Provincie Oost-Vlaanderen streeft naar een kwaliteitsvol landbouwlandschap. Iedereen kan bijdragen. In deze aflevering maken we je warm om mee te werken aan het duurzaam beheren van de bodem, het fundament van het Oost-Vlaamse landschap.

Streven naar een klimaatrobuuste bodem. Wat levert een gezonde bodem op? Welke groenbedekker kiezen? Welke machines kan je hiervoor inzetten?  Wat is organische koolstof? Hoe kan je het koolstofgehalte (humusgehalte) in de bodem verhogen? Hoe werkt de koolstofsimulator? Wat is het belang van bodemanalyse? Welke analyses bestaan er?

Op donderdag 4 november organiseerden het Departement Landbouw en Visserij, Inagro, PCG en PSKW deel 1 van het Groenbemestersevent op het Hof Ter Weeden in Kruisem. Op het demoveld werden een 20-tal mengsels uitgezaaid die telkens een andere toepassing beogen. De zes aanwezige zaadbedrijven gaven een korte toelichting bij het hoe en het waarom van hun mengsel. In een drietal profielputten toonden we wat groenbemesters vertellen over de toestand van je bodem en hoe je dit als boer zelf kunt waarnemen. Na de koffie in de schuur van het Hof ter Weeden gingen vier sprekers in op de keuze van de groenbemesters, de interactie tussen groenbemesters en aaltjes, de meerwaarde van mengsels en de stikstoflevering voor de volgteelt.

Op 4 november organiseerden het Departement Landbouw en Visserij, Inagro, PCG en PSKW een groenbedekkersevent waar alle aspecten die de keuze en het beheer van groenbemesters beïnvloeden werden toegelicht. We brachten een bezoek aan het veld waar een hele reeks groenbedekkermengsels zijn ingezaaid en stelden deze voor. Nadien behandelden verschillende sprekers allerlei thema’s zoals de invloedsfactoren voor een goede keuze van een groenbedekker, de relatie tussen groenbedekkers en nematoden, de voor- en nadelen van complexe mengsels, het inwerkingstijdstip van groenbedekkers en de mineralisatie nadien,… We hielden de thema’s breed zodat de informatie relevant was voor alle types landbouwers die met dit onderwerp te maken hebben.

Tijdens dit studiemoment stelden we je graag de voornaamste projectresultaten naar de beheersing van het wortellesieaaltje Pratylenchus penetrans en het wortelknobbelnematode Meloidogyne chitwoodi  in de groenteteelt voor. Welke groenten ondervinden schade en/of vermeerderen ze? Verder werd er ook advies gegeven rond het inzetten van de juiste groenbedekker om deze aaltjessoort te bestrijden.

Door de zeer uitzonderlijke natte zomermaanden laat Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir voor dit najaar een versoepeling toe op de uiterste inzaaidatum van vanggewassen. Bij voorkeur worden de vanggewassen nog steeds ingezaaid uiterlijk 15 september, maar als de bodem- en weersomstandigheden de tijdige inzaai niet toelaten, kan er afgeweken worden tot en met uiterlijk 30 september. 

De voorbije jaren kregen we steeds vaker te maken met extreme klimaatomstandigheden, zoals langdurige droogte en hittegolven, vorstperiodes laat in het voorjaar, extreme regenval,… met een duidelijke economische impact op onze land- en tuinbouw. In het kader van het Relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ en de Blue Deal werd het project ‘Slimme combinatie van teeltkeuze en technologie voor een rendabele klimaatrobuuste land- en tuinbouw’ ingediend bij de Departement voor Landbouw en Visserij en goedgekeurd door de Vlaamse regering. Via onderzoek en voorlichting zullen concrete oplossingen geboden worden zodat de land- en tuinbouw in Vlaanderen zich kan wapenen tegen het veranderende klimaat en hun toekomst gegarandeerd blijft.

De verplichte derogatiebodemstalen (stikstof en fosfor) moeten sinds 1 juni 2020 aangevraagd worden via de staalnameapplicatie SNapp op het Mestbankloket. De labo’s zullen alleen nog aanvragen verwerken die ze via SNapp ontvangen.

Vanuit diepgaande kennis en praktijkervaring begeleidt B3W land- en tuinbouwbedrijven bij hun evolutie richting duurzaam nutriëntenbeheer en bodemzorg, met respect voor de gestelde milieudoelen en de actuele voorschriften.

Het project ‘Duurzame alternatieven voor chemische bodemontsmetting’ (ALTCHEM) heeft als hoofddoel effectieve, rendabele en duurzame alternatieven te vinden voor chemische bodemontsmetting. Deze alternatieven beogen het reduceren van de populatie aan schadelijke bodemorganismen onder de schadedrempel. Een tweede projectdoel is het duurzaam maken van dit ontsmettingsresultaat door het inbrengen en stimuleren van gunstige micro-organismen. De evaluatie van de projectresultaten gebeurt in de teelten kropsla, veldsla en witloof.

De problemen met bodempathogenen nemen de laatste jaren in verschillende gewassen toe. Door het wegvallen van de gebruikelijke chemische bodemontsmettingsmiddelen of het inperken van de dosis ervan zijn deze ziekten alsmaar moeilijker te beheersen. Om de teelt van bepaalde gewassen rendabel te houden, dringen alternatieve methoden zich op.

Tijdens dit studiemoment werden de voornaamste schadelijke nematoden voor de groenteteelt voorgesteld. Het gebruik van groenbedekkers en de impact daarvan op schadelijke nematoden werd toegelicht.

Bij het labo van PCG kan u terecht voor uw bodemanalyses in kader van het mestbeleid en in kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Door het aanhoudende warme weer is de prei momenteel overal in hergroeimodus. Je ziet dagelijks verandering. Vooral op lichte gronden is de meeste prei al behoorlijk zwaar en is zelfs de frigoprei al serieus ontwikkeld. Men vreest dat de oogst voor de bewaring op sommige percelen wel eens vroeg zou kunnen vallen dit seizoen. Anderzijds zijn er ook nog percelen prei (meestal op zware grond) waar de productie nog achter blijft en is continue groei meegenomen. Het ontbreekt op veel bedrijven aan enthousiasme om veel inspanningen te leveren aangezien de afzetprijzen al verschillende weken heel laag zijn.

De erosiebestrijding via niet-kerende bodembewerking steunt vooral op de aanwezigheid van veel organisch materiaal en gewasresten aan het bodemoppervlak. Daar de gewasresten mogelijk sterk verkleind worden bij de intensieve bodembewerking, en dat inzetten van de ploeg op andere momenten in de teeltrotatie mogelijk blijft, valt echter af te wachten in welke mate de erosie kan tegengehouden worden. De proefvelden zullen dan ook gescreend worden op de effectiviteit van erosiebestrijding via o.a. gecontroleerde regenvalsimulaties in het veld.

In het kader van Leve(n)de Bodem werd de bodemIDee ontwikkeld. De bodemIDee brengt de chemische, fysische en biologische bodemkwaliteit van een perceel in kaart aan de hand van een aantal indicatoren en geeft dit grafisch weer in een sterdiagram. Samen met de kennispendelaar gaan een 200-tal landbouwers aan de slag om de bodemIDee toe te passen op één à twee percelen. Waar relevant wordt een aanpak voor herstel en verbetering afgesproken. De bodemIDee wordt in de loop van het project ook nog verfijnd en bijgesteld.

Op het demoplatform Wortelen hebben de organiserende partners (Departement Landbouw en Visserij, Inagro, PCG, Boerenbond, Taco, Greenfarm en Ingro) de krachten gebundeld om een interessant aanbod te kunnen doen van actuele thema’s in de wortelteelt. Hierbij is er een sterke ondersteuning geweest vanuit de zaadhuizen die betrokken zijn in dit demoplatform. Het demoplatform omvatte diverse demoproeven aangelegd en uitgevoerd door Inagro en PCG. Daarnaast kwamen ook thema’s als mechanische onkruidbestrijding, beregenen en bodemkwaliteit aan bod. Hartelijk dank voor de enthousiaste medewerking: het gastbedrijf van Johan en Christel Lavens-Baert en kinderen, de LG Westrozebeke voor de praktische ondersteuning, de deelnemende bedrijven en alle partners betrokken bij de organisatie.

Het bedrijf is gelegen in ingepolderd land met een grote variatie in grondsoorten, nl. van grof zand tot kleigrond. Dit vormt in hoofdzaak de drijfveer voor Martin om aan precisielandbouw te doen. Op de lichte (zand)gronden komen de vroege teelten en op de zware (klei)gronden de late teelten. Voor het opmaken van taakkaarten maakt Martin niet alleen gebruik van dronebeelden en bodemscans maar ook van historische kaarten en gegevens uit de trekker (met RTK-gps) zoals brandstofverbruik, wielslip en opbrengstmetingen. Het akkerbouwbedrijf telt ongeveer 225 ha met als belangrijkste teelten aardappelen, uien (zaai en plant), wortelen, suikerbieten, wintertarwe en bruine bonen. 

Drie machines om de bodem te scannen werden onlangs gepresenteerd op het ‘Openveldevent Bodem’ op het PCG in Kruishoutem. Met de Veris-MSP3-bodemscanner van Vantage-Agrometius is inmiddels voldoende praktijkervaring opgedaan bij het verzamelen van gegevens over de bodem. De SoilXplorer van CNH geeft vooral snel inzicht in enkele parameters en is praktijkrijp. Het multisensorplatform van de onderzoeksgroep Precision Scoring van Universiteit Gent is nog in ontwikkeling, maar verzamelt een scala aan gegevens. Alle drie de machines brengen op hun eigen manier verschillende bodemeigenschappen in kaart. Op basis daarvan kan vervolgens een actie zoals plaatsspecifiek bekalken of bemesten worden uitgevoerd.

Op vrijdag 28 juni vond op PCG het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats. De ideale gelegenheid om de lopende proeven in de bio serres en koepels van naderbij te bekijken en er een woordje uitleg te krijgen. Momenteel liggen in de beide biologische serrecompartimenten proeven aan waarbij het potentieel van vanggewassen en tussenteelten ter beheersing van Meloidogyne spp. (wortelknobbelaaltjes) bekeken wordt. In de koepels staan vruchtgewassen en wordt binnen het GreenResilient project op zoek gegaan naar een meer agro-ecologische teelttechniek.

In 2019 liggen op het PCG vier demoproeven aan in het kader van ‘Leve(n)de Bodem’: zaaiui in combinatie met zomergerst, prei late herfst voorafgegaan door een voorjaarsgroenbedekker, uitmijningsproef fosfor met wortelen als hoofdteelt en het toepassen van bokashi in bloemkool tweede vrucht (nog aan te leggen).

Wat is de kwaliteit van de bodem op jouw perceel? Bodemanalyses helpen je als ondernemer al een eind op weg. Maar er is meer dan de nutriëntenstatus alleen. Fysische bodemfactoren - zoals bodemdichtheid, waterdoorlaatbaarheid en stabiliteit van de aggregaten - bepalen de draagkracht van de bodem. Daarnaast zorgt een gezond bodemleven ervoor dat je perceel weerbaarder is tegen ziekten en plagen. De BodemIDee is hét werkinstrument binnen het Interreg-project Leve(n)de Bodem. Leer je bodem beter kennen aan de hand van de bijhorende filmpjes.

In 2018 werden door PCG 3 veldproeven met savooikool, ui en wortel aangelegd in de Vlaamse Ardennen. Verder lichten we al een tipje van de sluier op van de veldproeven die werden of zullen worden aangelegd in dit voorjaar. Hoe deed niet-kerende bodembewerking het onder deze omstandigheden? Wat is de invloed van schoffelen? Waren aanpassingen aan de plantmachine voldoende om erosie te voorkomen bij intense regen vlak na planten?

De hoofddoelstelling van het project is het verzekeren van een toekomst voor de teelt van bladgroenten onder glas in Vlaanderen door het introduceren van een geïntegreerde bestrijdingsstrategie voor smetpathogenen en nematoden.

Kastelers die willen omschakelen naar biologische teelt streven ernaar hun bodem in een zo kort mogelijke tijdspanne klaar te krijgen voor een robuuste teelt. Zeker voor telers die een verkorting van de omschakelingsperiode kregen en die intensief vruchtgroenten willen gaan telen, is dit een hele uitdaging. De bodem die lang onder plastiek heeft gelegen, heeft vaak een laag organische stofgehalte, weinig voedingselementen en weinig bodemleven. Een koolstoftoediening van 16 ton C/ha over de 2 jaar verspreid, kan zorgen voor een gemiddelde toename van het totaal organisch koolstofgehalte in de bodem van 0,42%.

Binnen het Triple C project werd dinsdag 5 maart een erosieklas georganiseerd, naar analogie met de erosieklassen van het inmiddels afgeronde Leader project Boeren op een helling. De landbouwers zijn al druk bezig met werkzaamheden waardoor de opkomst wat lager lag dan voorgaande jaren. Maar de aanwezige landbouwers luisterden met interesse naar de uiteenzettingen van het PCG en het ILVO.

Half oktober vond op een proefperceel langs de N60 in Nukerke een demo rond erosiebestrijdingsmaatregelen plaats georganiseerd door Steunpunt erosie, VMM en PCG i.k.v. Interreg 2 Zeeën project Triple C. Tijdens dit evenement werd de regenvalsimulator gedemonstreerd en werden de resultaten van verschillende teelttechnische maatregelen op de proefpercelen in Zwalm, Kluisbergen en Wortegem-Petegem voor 2018 toegelicht. De belangrijkste bevindingen van deze demo zetten we even op een rijtje.

Bij verschillende serreslabedrijven in Vlaanderen werd de bodemgebonden pathogeen Fusarium oxysporum f.sp. lactucae vastgesteld. De schimmel dringt de plant binnen via de wortels en koloniseert vervolgens het vaatweefsel, dat uiteindelijk volledig zal verstoppen.

Eind augustus vond op PCG een ‘Opendag bodem’ plaats georganiseerd i.k.v. Interreg project ‘Leve(n)de bodem’. Tijdens dit evenement werd lopend en recent afgerond onderzoek op het PCG rond bewust omgaan met koolstof en nutriënten in de bodem aan het grote publiek gecommuniceerd. Via een uiteenzetting rond boslandbouw werd ook aandacht geschonken aan de uitzonderlijke droogte van afgelopen zomer. De belangrijkste bevindingen van de opendag zetten we even op een rijtje.

Toen Carl Vanhoutte in 1995 voedersilo’s wou bijbouwen op zijn melkveebedrijf in Zillebeke, kreeg hij een ‘njet’ bij de aanvraag van zijn vergunning. Tenzij hij een zuiveringssysteem voor erfsappen zou voorzien. De keuze viel op een rietveld, en dat beklaagt Carl zich twintig jaar later niet.

PCG organiseerde op 31 augustus 2018 een opendag bodem i.k.v. Interreg project ‘Leve(n)de bodem’. Op die dag wordt het lopende en recent afgeronde onderzoek op PCG rond bewust omgaan met koolstof en nutriënten in de bodem gepresenteerd met aansluitend een bezoek aan de proefvelden.

Tijdens het eerste luik van deze bijeenkomst lichtte Jarinda Viaene het potentieel van boerderijcomposteren toe. Het tweede luik gaf aan de landbouwers de mogelijkheid de reststromen op hun bedrijf en in nabije omgeving te identificeren en de seizoenale beschikbaarheid ervan te bepalen.

Het CVBB is intussen al 7 jaar actief en nu het einde van de tweede werkperiode nadert (MAP 5) is het tijd voor een globaal rapport, een stand van zaken van de verwezenlijkingen van de voorbije jaren maar ook een overzicht van de resterende knelpunten en aandachtspunten die werden vastgesteld. Dankzij de intensieve opvolging van voornamelijk de rode MAP-meetpunten hebben de CVBB-medewerkers immers een unieke terreinkennis opgebouwd en werden de probleem- en pijnpunten duidelijk in kaart gebracht.

In het kader van het demonstratieproject ‘Het ABC (Actie Bodemonderhoud C (koolstof)) in Vlaamse percelen’ organiseerde het PCG in samenwerking met de Werktuigendagen een demonstratie mechanisch vernietigen en inwerken van groenbedekkers op zaterdag 23 september 2017.

Op het infomoment "Boeren op een Helling” deelde onafhankelijk landbouwadviseur Stefan Muijtjens zijn inzichten over groenbedekkers en niet-kerende bodembewerking. Hij heeft hiermee een jarenlange ervaring.

Een maaimeststof is een snede van een groenbedekker, doorgaans een vlinderbloemige of met een vlinderbloemige component, die als bemesting op een ander perceel wordt uitgevoerd. Bij het gebruik van maaimeststoffen circuleren nutriënten intern op het bedrijf. Een maaimeststof brengt organische stof aan en de vlinderbloemige component bindt luchtstikstof.

In het eerste deel van de brochure worden een aantal teeltmaatregelen voor koolstofopbouw uitgelicht. Het tweede luik omvat een omschrijving van de demonstratieproeven. 

In dit artikel vind je de presentaties van de Erosieklassen 2018 te Oudenaarde (21 februari 2018) en te Ophasselt (27 februari 2018). De erosieklassen werden georganiseerd i.k.v. Leaderproject Boeren op een helling door PCG in samenwerking met ABC Eco², Steunpunt Erosie, PCA, Algemeen Boerensyndicaat en Boerenbond.

Eind november werd er op het PCG een studiedag over composteren en fermenteren georganiseerd. Jurgen Degraeve van Agriton kwam spreken over fermentatie, Koen Willekens van ILVO over composteren en het PCG haalde hun resultaten van de compost- en fermentatieproeven boven van vroeger tot nu. In dit artikel vind je een samenvatting van wat er op de studiedag verteld werd.

In kader van het demonstratieproject ‘ABC (Actie Bodemonderhoud C (koolstof )) in Vlaamse percelen’ organiseerde het PCG een studienamiddag over composteren en fermenteren op woensdag 29 november 2017. Experten kwamen er spreken, proefresultaten werden gepresenteerd, gevolgd door een interessante rondleiding op het PCG.

In kader van het demonstratieproject ‘ABC (Actie Bodemonderhoud C (koolstof )) in Vlaamse percelen’ organiseerde het PCG een studienamiddag over composteren en fermenteren op woensdag 29 november 2017. Experten kwamen er spreken, proefresultaten werden gepresenteerd, gevolgd door een interessante rondleiding op het PCG. 

Mogelijke beheersmaatregelen zoals het gebruik van resistente rassen of bodemontsmetting zijn ontoereikend. Bij bepaalde gewassen zijn inderdaad resistenties aanwezig, maar deze zijn vaak onvolledig. Gebruik maken van een vang - of antagonistisch gewas ;waarbij de populatie aaltjes daalt, lijkt meer aangewezen. Toch zijn dergelijke gewassen niet makkelijk te vinden. Tevens streven we hier naar gewassen met een korte teeltperiode, waarbij snel effect te zien is.

Op 31 oktober 2017 werd een proefveldbezoek georganiseerd in Lierde waarbij de verschillende eigenschappen van de groenbedekkermengsels werden toegelicht: bewortelingsdiepte, bodembedekkingsgraad, stikstofopname, vorstgevoeligheid, aanvoer organische koolstof, aaltjesresistentie en kostprijs zaaigoed.

In de landbouw nam de productie per hectare in de laatste decennia enorm toe. Dat grote succes kent echter een keerzijde: het intensieve gebruik van de landbouwbodem zorgde voor een achteruitgang van de bodemkwaliteit. Door het gebruik van zware machines, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen ... zijn we in een neerwaartse spiraal beland, waarbij de bufferende werking van de bodem verloren gaat. Om het tij te keren is een transitie in denken en doen van landbouwondernemers noodzakelijk en moet er ook nagedacht worden over hoe de bescherming van de bodem kan gewaardeerd worden. Het Interreg-project 'Leve(n)de Bodem' bestaat uit drie belangrijke pijlers: begeleiding door kennispendelaars, leren van elkaar in ondernemersgroepen en demonstraties van nieuwe technieken. 

In januari 2018 gaat een nieuw LA-traject van start met als doel te komen tot een IPM-gebaseerde beheersing van schadelijke aaltjes met focus op Pratylenchus penetrans en Meloidogyne chitwoodi in de teelt van vollegrondsgroenten waarbij oordeelkundig gebruik gemaakt wordt van resistente groenbedekkers in teeltrotatiesystemen. Voor dit project zijn we op zoek naar enkele pilootbedrijven die kampen met aaltjes en willen participeren in het onderzoek.

Lang vóór alle verplichtingen rond groenbedekkers ontstonden, was Marc al overtuigd van de voordelen: een goed ontwikkelde groenbedekker laat een goede bodemstructuur achter en is een belangrijke bron van humus. Groenbedekkers dragen dus in belangrijke mate bij tot de bodemvruchtbaarheid!

“Welke teelttechnieken kunnen erosie verminderen zonder daarbij aan opbrengst te verliezen?”, dat is de hamvraag binnen het project Gomeros. Om op die vraag te kunnen antwoorden werden in 2016 acht veldproeven aangelegd door ILVO, PCG en Inagro. Die werden ingezaaid of beplant met doperwt, zaai-ui, prei, witloof en maïs. Voor elke teelt en elk veld werden gewasgroei en -opbrengst opgevolgd, en werd erosie opgemeten in functie van geteste aanpassingen in de teelttechniek. In 2017 wordt verder gebouwd op de resultaten van deze veldproeven. Dit artikel geeft een overzicht van de resultaten per teelt.

Op 28 maart vond onder een stralende lentezon de officiële aftrap plaats van het Interreg-project ‘Leve(n)de Bodem’ op het Proefbedrijf biologische landbouw van Inagro. Samen werken aan een betere bodemkwaliteit, daarvoor staat dit project. Kennispartners uit Vlaanderen en Nederland gaan samen met jou aan de slag op de bodem.

Wortelknobbelaaltjes zijn een toenemend probleem voor bio beschutte telers door de intensieve teelt van vruchtgroenten. Ondertussen zijn er enkele natuurlijke middeltjes op de markt waar slechts beperkt praktijkonderzoek is op uitgevoerd. Aan de hand van proefopstellingen op het PCG werd door middel van bodemanalyses in kaart gebracht of er veelbelovende middeltjes/technieken tussen zitten.

In 2016 legde PCG in het kader het VLAIO LA-traject GOMEROS (GrOenten en Maïs op EROSiegevoelige percelen) proeven aan met erwten te Zottegem en zaai-ui te Oudenaarde. In beide proeven werd het effect van ploegen vergeleken met niet-kerende bodembewerking en werd geëxperimenteerd met de zaaibedbereiding.

Betreed de grond alleen als die voldoende droog is. Bewerk niet dieper dan nodig en vermijd (te) zware druk op de bodem. Een bodem in goede toestand laat de gewassen toe de voedingsstoffen optimaal te benutten, voorziet ze van voldoende lucht en water, is goed bestand tegen erosie en verslemping. Hij houdt ook het organischestofgehalte op peil. Tussen het bekalken en bemesten las je liefst een periode van vier weken in. Hou voldoende afstand tot de waterlopen bij het bewerken, bemesten en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

Ruim een derde van de Vlaamse biobedrijven teelt groenten. De brede diversiteit waarvoor deze bedrijven staan, zorgt ook voor een brede diversiteit aan boeiende kennisvragen. Deze vragen inspireerden andermaal het proefprogramma van Inagro en PCG. In deze bijdrage geven we graag een overzicht van de ambities voor 2017.

Het project Leve(n)de bodem wil de kloof dichten tussen het reeds uitgevoerde onderzoek en de praktijk. Het project biedt de landbouwers een platform om een verandering te bewerkstelligen door te werken aan bewustwording en implementatie van de maatregelen.

Tijdens het natte voorjaar van 2016 kon je er niet naast kijken dat de groei van gewassen erg ongelijk verliep. Op laaggelegen percelen waren opbrengstverliezen sowieso moeilijk te vermijden, maar een ongelijke groei op één perceel of tussen nabijgelegen percelen was opmerkelijk en vaak te wijten aan een verschil in bodemstructuur. Werken aan een goede bodemstructuur kan het risico op opbrengstverliezen dan ook gevoelig doen dalen, zeker in jaren met extreme weersomstandigheden.

Op 8 september ging op biologische plukboerderij de Grenshoeve de tweede editie van de netwerkdag & beurs ‘Techniek in de bio tuinbouw’ door. Meer dan 300 bioboeren en sectorgerelateerden kwamen naar Bellegem om de innovaties uit de sector te bekijken.  Via velddemo’s, workshops en infostands van leveranciers werd heel wat informatie aangeboden over diverse technische thema’s. Nieuw dit jaar waren de demonstraties en workshops voor kleinfruitteelten.

Om optimaal te groeien, moeten planten voldoende stikstof krijgen. Daarvoor kan je minerale meststoffen (kunstmest) of organische meststoffen (dierlijke mest, compost …) toedienen. Maar ook de bodem levert uit zichzelf een flinke dosis stikstof. Dat wordt geregeld door een proces in de bodem, mineralisatie genaamd. Door het bodemleven (schimmels, bacteriën, wormen …) wordt organische stof (humus) afgebroken en daarbij komt onder meer stikstof vrij. Mineralisatie levert stikstof aan je bodem en dat wordt nog te vaak onderschat. Een gemiste kans, want je kunt besparen op meststoffen én het nitraatresidu blijft lager.

Deze COST-actie staat in voor samenwerking in verband met duurzaamheid binnen de context biologische beschutte teelten. Hierin participeren 26 landen en er wordt gewerkt rondom de thema’s uitgangsmateriaal, bodemvruchtbaarheid, bodemweerbaarheid, watermanagement, plantengezondheid, energie, duurzaamheid en standaarden, wetgeving. Het PCG is werkgroepleider voor de werkgroep energie.

Fosfor (P) is een essentieel voedingselement voor de plant. Het speelt een rol bij de energiehuishouding, de ontwikkeling van het wortelstelsel, de bloei en de zaadvorming. Daarom is het belangrijk dat er voldoende fosfor in de bodem aanwezig is. Een gebrek aan fosfor kost opbrengst, remt de groei en leidt tot slechtere benutting van stikstof en andere voedingsstoffen. Maar zoals vaak het geval is: ‘overdaad schaadt’. Hoe meer fosfor er in de bodem zit die niet wordt opgenomen door het gewas, hoe hoger het risico is op verliezen naar het oppervlakte- en grondwater, via uitspoeling, oppervlakkige afspoeling, erosie of drainage.

Het beheer van de bodemvruchtbaarheid in de biologische kasteeltsystemen verschilt heel sterk in Europa. De uitdaging is om de strategieën die voldoen aan de voorschriften van (EG) Reg. 834/2007 en (EG) Reg. 889/2008 te identificeren en uit te voeren volgens de biologische principes met het oog op de ondersteuning van de ecologische, sociale en economische duurzame teeltsystemen.

'Handboek voor compostering en compost in de biologische tuinbouw' is een unieke bron van informatie voor alle betrokkenen in de biologische tuinbouw: telers, compost producenten, onderzoekers, studenten, docenten, consultants en leveranciers. Dit werk zal zeker bijdragen tot een betere compostering en betere compost, en een nog meer duurzame biologische tuinbouw.

Een optimale teelt begint bij een optimale bodemtoestand. Naast stikstof en fosfor heeft een teelt ook veel andere elementen nodig voor een goede groei. De pH speelt hierbij een belangrijke rol.

Presentaties van de sprekers 'Sector ontmoet onderzoek' van 21 augustus 2015 met als thema's: Actualiteiten in de uienteelt, Van waarnemingen en weersgegevens naar model in de aardappelteelt, Bodemkwaliteit in de praktijk en Rendabiliteit van grove industriegroenten.

Oogstresten van landbouwgewassen vormen een cruciale schakel voor het op peil houden van de bodemvruchtbaarheid. In landbouwecosystemen blijft bij de oogst in veel gevallen meer bovengrondse biomassa achter op het veld dan dat er verwijderd wordt in het geoogste product. Hierbij moet ook nog de ondergrondse biomassa aan oogstresten gevoegd worden die per definitie op het veld achterblijft en die in een aantal gevallen aanzienlijk kan zijn. Naast een belangrijke rol in opbouw/behoud van organische stof, bevatten oogstresten ook een aanzienlijke hoeveelheid nutriënten.

Als de druk van bodemgebonden ziekten of plagen in de serre toeneemt, kiezen veel telers ervoor om een grondontsmetting te laten uitvoeren. De zomer is daarvoor de uitgelezen periode, omdat voor een goede effectiviteit relatief hoge bodemtemperaturen nodig zijn. Elk jaar is het opnieuw afwachten welke middelen hiervoor gebruikt kunnen worden.

Er zijn reeds verschillende biologische potgrondsubstraten op de markt, doch de samenstelling varieert enorm. In dit onderzoek werd nagegaan welk type biologisch potgrondsubstraat het meest geschikt is om basilicum te telen in pot zonder noodzakelijke bijbemesting.

On s’inscrit alors dans une démarche dynamique et complexe... une démarche agroécologique, basée sur l’observation de terrain en lien avec les impératifs économiques d’une ferme.

In deze brochure worden de belangrijkste factoren die de bodemactiviteit beïnvloeden beschreven. Ze biedt een overzicht hoe we met een goed bodembeheer hierop kunnen inspelen om een maximale bodemvruchtbaarheid te bekomen.

Naast de proeven uitgevoerd op de proefcentra zelf, worden ook een aantal telers opgevolgd. De activiteiten concentreren zich rondom 16 pilootbedrijven: 12 voor de groenteteelt (6 in België, en 6 in Noord-Frankrijk) en 4 voor de witloofteelt (2 aan beide zijden van de grens). Op deze bedrijven staan geïntegreerde teeltmethodes centraal. Besparing op vlak van bemesting, gewasbescherming en water vormen de thema's tijdens de demonstraties naar andere telers uit de regio. Op elk bedrijf zal een terreinbezoek georganiseerd worden.

Inhoudstabel

• Vergelijking van verschillende strategieën voor de bestrijding van roest in prei, met het gebruik van een risicomodel
• Nut van groenbedekkers in de strijd tegen bodemdegradatie
• Bandbespuiting witloof voor de bestrijding van de wollige slawortelluis

Hieronder worden de presentaties weergegeven van de cursus 'Omschakeling biologisch beschutte teelten' die doorging op 19 & 26 oktober en 2 november 2011 in het PCG ism CCBT.

Landbouwers kunnen degradatieprocessen tegengaan door het inzaaien van groenbedekkers na de oogst van de hoofdteelt. Hierdoor is de bodem tijdens de winter bedekt, waardoor hij beschermd wordt tegen de nadelige invloed van de weersomstandigheden. Naast deze beschermende functie hebben groenbedekkers nog heel wat andere voordelen, zowel voor de landbouwer, als voor het milieu (verhoging van het organische stofgehalte, vasthouden van nutriënten, beperken van stikstofverliezen tijdens de winter, verbeteren van de bodemstructuur, ...)

Table des matières

• Bilan des actions organisées dans le cadre du volet «Fourrages»
  • Quel mélange prairial resiste aux attaques des limaces ?
  • Prairies multi-especes : tour d’horizon des varietes
• Bilan des actions organisees dans le cadre du volet «Légume»
  • Diagnostic de sol : Une approche de terrain pour repondre à des questions de terrain
  • Essais variétaux de celeris 2009 1. En plein champ
  • Essais variétaux de celeri vert bio: 2. Variétés tardives sous abri
  • Produits de protection en cultures de fruits et de legumes bio : Symposium de 2 jours a Lille
  • Portes ouvertes chez Philippe et Nathalie Tronet
  • Les rendez-vous Tech & Bio des éléveurs de l’Ouest
  • Portes ouvertes centre de recherche d’agriculture biologique (PCBT)
  • Visite de ferme le 15 juin chez David Houilliez en Nord-Pas de Calais
  • Sur les trois versants, programme de visites des éssais proteagineux d’hiver et de printemps en association ou en culture pure

Inhoudstabel

• Verslag van de acties in het kader van het luik 'VEEHOUDERIJ':
  • Welke grasmengsels kunnen slakkenvraat weerstaan?
  • Complexe grasmengesels: overzicht van grassoorten en vlinderbloemigen
• Verslag van de acties in het kader van het luik 'GROENTETEELT':
  • Bodemanalyse: een benadering met het oog voor concrete problemen
  • De bodem, een gestructureerd en levend milieu
  • Rassenproef groene bio selder 2009: welk ras is het meest geschikt in het najaar onder koepel?
  • Gewasbeschermingsmiddelen in de biologische groente- en fruitteelt: tweedaags symposium Rijsel
• Agenda:
  • Les rendez-vous tech & bio des éleveurs de l'Ouest op het biologisch proefbedrijf van Thorigné d’Anjou op 23 en 24 juni.
  • Opendeurdag van het biologisch proefbedrijf (PCBT): 30 juni, Ieperseweg 87, Beitem
  • Opendeurdag bij Philippe en Nathalie Tronet: 9 juni om 14h in Northkerque
  • Bedrijfsbezoek op 15 juni bij David Houlliez en Nord Pas-De-Calais
  • In de drie gebieden staan proefveldbezoeken aan de eiwitrijke zomer- en winter gewassen in zuivere- of mengteelt gepland:
    - Op 2 juli in Wallonië, rue du Blondeau 25 in Waha en rue de l’Agriculture, 301 in Ath.
    - Op 6 juli in Vlaanderen, Zomerweg in Alveringem en in Frankrijk, à rue de Féchain, 59252 Marcq-en-Ostrevent.