Binnen het demoproject ‘Biobemestingspraktijk borgt goede waterkwaliteit’ willen we biologische boeren handvaten bieden om de N-efficiëntie van hun bedrijfssysteem verder te optimaliseren met als dubbele win: een stabielere opbrengst én een lager nitraatstikstofresidu in het najaar. 

De komende weken organiseren we een bemonsteringsronde om een beter zicht te krijgen op de aanwezigheid van de tabakswittevlieg, Bemisia tabaci, in België. Momenteel is er te weinig gekend over zijn verspreiding in België om in te schatten hoe belangrijk deze opkomende plaag is voor onze teelten. In onze bemonsteringsronde gaan we langs op serrebedrijven met vruchtgroenten en controleren we een aantal vangplaten op de aanwezigheid van Bemisia. Als we Bemisia aantreffen, wordt er nagegaan om welk type Bemisia het gaat.

Om antwoorden te vinden op een aantal teelttechnische vragen rond komkommerteelt in tunnel, werd een koepel opgeplant met komkommers. Binnen deze proef willen we nagaan of geënte planten in tunnel een meerwaarde kunnen vormen en evalueren we verschillende technieken om spint onder controle te houden. Tot op heden is er echter nog geen spint in de teelt waargenomen. Op dit moment lijkt valse meeldauw in onze koepel de bovenhand genomen te hebben.

Witte vliegen zijn een belangrijke plaag op kasgewassen en kunnen tot grote opbrengstverliezen leiden. In vruchtgroenten in België gaat het dan met name over kas- en tabakswittevlieg. De kaswittevlieg, Trialeurodes vaporariorum, is wijdverspreid en welgekend in België. De tabakswittevlieg, Bemisia tabaci, is een opkomende plaag die veel minder bekend is.

Op dinsdag 20 juni 2023 vond naar goede jaarlijkse gewoonte het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats op PCG. De lopende proeven in zowel de verwarmde serres als de koepels werden toegelicht. Naast de geïnteresseerden waren ook donkere onweerswolken aanwezig die meer dan welkome regen met zich meebrachten. Gelukkig hielden we het droog tot de uitleg bij de laatste koepel.

Op dinsdag 20 juni 2023 vond naar goede jaarlijkse gewoonte het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats op PCG. De lopende proeven in zowel de verwarmde serres als de koepels werden toegelicht. Naast de geïnteresseerden waren ook donkere onweerswolken aanwezig die meer dan welkome regen met zich meebrachten. Gelukkig hielden we het droog tot de uitleg bij de laatste koepel.

In de biologische afdeling zijn na de verwarmde serres nu ook de koepels al enkele weken opgeplant. Tijd voor een korte update van de proeven in vruchtgewassen die dit jaar aanliggen.

De consumptie van aubergines stijgt en de teelt wint aan belangstelling. Op heel wat korte ketenbedrijven vormt een divers gamma aan aubergines dan ook een mooie aanvulling op het assortiment. Afhankelijk van de vraag worden aubergines in verschillende vormen, kleuren en maten geteeld, veelal in koepels. Zowel zaadvaste rassen als hybrides behoren tot de mogelijkheden. Het ruime aanbod maakt dat het voor telers niet altijd evident is om een gefundeerde rassenkeuze te maken. Via contacten met telers via voorlichting in de afgelopen jaren bleek bovendien dat de bodemgebonden schimmel Verticillium de aubergineteelt in tunnel een uitdaging maakt.

In de nieuwe EU bio-verordening wordt de nadruk gelegd op het handhaven en vergroten van de biologische activiteit in de bodem. Specifiek voor serres wordt het gebruik van groenbemesters (voor een korte periode) en een hogere plantendiversiteit opgelegd. Momenteel is over het gebruik van groenbemesters in biologische verwarmde serres echter nog heel weinig geweten. Er zijn ook nog heel wat vragen over de praktische mogelijkheid van het opnemen van groenbemesters in een rotatie met vruchtgroenten. Verkenning van soorten die als groenbemester gebruikt kunnen worden, op welk moment ze best ingezaaid worden en welke impact op de hoofdteelt verwacht kan worden, is dus aan de orde.

De teelt van bio komkommer in tunnel vormt voor vele telers nog een uitdaging en er heersen nog een aantal praktische vragen rond. De meest voorkomende vragen gaan over de bestrijding van spint, de zinvolheid van het gebruik van geënte planten in een tunnel en het ideale moment om een tweede planting komkommer te doen. Het doel van een nieuw CCBT-project van PCG is om telers een antwoord te bieden op bovenstaande vragen zodat ze weloverwogen keuzes kunnen maken die bijdragen tot een succesvolle en economisch rendabele komkommerteelt.

De tabakswittevlieg (Bemisia tabaci) is familie van de alom bekende kaswittevlieg (Trialeurodes vaporariorum). Beide zijn belangrijke plaaginsecten die heel wat siergewassen en groenten in kassen kunnen beschadigen. Bovendien kunnen witte vliegen ook virussen overbrengen. De tabakswittevlieg is berucht omdat hij meer dan 100 virussen kan overdragen.

Het TarOMAAt project stelde zich tot doel te komen tot een meer uniforme kwaliteit van tomaten tijdens het volledige seizoen door het beter controleren en bijsturen van de teelt. De nadruk in dit project lag op smaak, zonder factoren als productiviteit en andere meer klassieke kwaliteitsattributen buiten beschouwing te laten. Als belangrijkste vernieuwing werd gekeken naar SIFT-MS, een snelle techniek voor aromascreening, omdat het vruchtaroma gezien wordt als een belangrijke smaakmaker. KU Leuven, VCBT, PSKW, PCH, PCG verzoekt U om deel te nemen aan deze mini enquête van slechts vier korte vragen. Deze zal door het VLAIO worden gebruikt voor de eindevaluatie van het project.

De bodemgebonden schimmel Verticillium zorgt voor een uitdaging bij aubergineteelt in de tunnel. In het kader van het CCBT-project rond de optimalisatie van de biologische aubergineteelt lag in 2021 op het PCG een rassenproef aan om te achterhalen hoe verschillende rassen paarse aubergines presteren in een tunnelteelt op vlak van opbrengst en ziektegevoeligheid voor Verticillium. Hierbij werd ook bekeken of het enten van de planten een meerwaarde kon zijn. Op basis van de opbrengsten uit deze proef werden de meest beloftevolle rassen geselecteerd waarna dit jaar verder onderzoek werd gedaan naar hun gevoeligheid voor Verticillium.

Van 2018 tot 2022 liep het VLAIO-LA project ‘Beheersing van Meloidogyne spp. in intensieve biologische vruchtgroenteteelt in kas’. De bedoeling was om in dit project een economisch en praktisch haalbaar, robuust teeltsysteem te ontwikkelen voor een intensieve biologische vruchtgroententeelt onder beschutting ter beheersing van wortelknobbelaaltjes. We probeerden diverse strategieën uit, zoals onderstammen, vanggewassen in de winterperiode, tussenteelten in de vruchtgroenteteelt en toevoegen van natuurlijke bodemmiddelen (bv compost, chitine of biologische preparaten), en met succes! Daarom hebben wij een korte enquête opgesteld met vijf vragen.

In deze enquête polsen we naar jullie ervaringen met het komkommerbontvirus (CGMMV) en Cucurbit Aphid-borne Yellows Virus (CABYV). De informatie over CGMMV die hier uit voortkomt zal worden gebruikt worden om de projectaanvraag (InPaKt: Integrale aanpak van komkommerbontvirus) te ondersteunen en de nood vanuit de sector te benadrukken.

Een alternatieve strategie bestaat erin om intercropping toe te passen met rozemarijnplanten aangezien meerdere studies hebben aangetoond dat in het algemeen de vluchtige organische stoffen van rozemarijn een afstotend effect hebben op insecten, waaronder de groene perzikluis (Myzus persicae). Daarom hebben we een veldproef opgezet waarbij we rozemarijn hebben aangeplant tussen de paprika’s en naast de paprika’s.

De kaswittevlieg, Trialeurodes vaporariorum, is wijdverspreid in België, maar de kennis over het voorkomen van de tabakswittevlieg, Bemisia tabaci, in België is beperkt. We willen met dit project vooral een beeld krijgen van de verspreiding van de tabakswittevlieg in België en het risico van deze wittevlieg voor onze glastuinbouw. Daarom zoeken we deze zomer naar vers op vangplaat gevangen tabakswittevlieg.

Op donderdag 30 juni 2022 vond naar goede jaarlijkse gewoonte het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats op PCG. De lopende proeven in zowel de verwarmde serres als de koepels werden toegelicht.

Op donderdag 30 juni 2022 organiseerden we een proefveldbezoek in de bio beschutte teelt. Het programma omvatte het bezoeken van de diverse teelten: tomaat, gember en kurkuma). De rassen-, gewasbeschermings- en bemestingsproeven die aanliggen op PCG in zowel de verwarmde serres als de koepels worden toegelicht.

Half mei, na de ijsheiligen, is traditioneel het moment om de warmtebehoevende vruchtgroenten (tomaat, paprika, komkommer en aubergine) aan te planten in onverwarmde koepels. Enkele tips ...

Verschillende technieken van watergift werden met elkaar vergeleken in een teelt cherrytomaat. Irrigatie via druppeltape, druppeldarmen en strookberegening werd  met elkaar vergeleken.

 Recent zijn er ontwikkelingen in de beschikbaarheid van zowel zaadvaste als hybride rassen aubergine, wat het voor telers niet altijd evident maakt om de juiste keuze te maken. Ook (bodemgebonden) ziekten en plagen hebben een cruciale invloed op het welslagen van de teelt. Op heden is echter niet geweten hoe deze verschillende rassen op de markt van elkaar verschillen in gevoeligheid voor ziekten en plagen. Enten is een belangrijke teelttechnische maatregel die zeker in de verwarmde serreteelt zijn nut al bewezen heeft.

De momenteel toegepaste beheersmaatregelen zoals het gebruik van gekende resistente onderstammen, grondstomen, of niet-chemische bodemontsmetting zijn ontoereikend. Er zijn een aantal resistente onderstammen op de markt,  maar deze resistentie is vaak onvolledig en dus niet voor alle soorten wortelknobbelnematoden. Bij grondstomen wordt het volledige bodemleven afgedood, ook het nuttige, terwijl net dat nuttige bodemleven in de biologische teelt van groot belang is. Eenmaal een teler overgaat tot stomen, wordt hij automatisch verplicht om dit op regelmatige basis te doen daar er telkens een onevenwicht gecreëerd wordt: dit is dus geen duurzame methode. Stomen kost de teler tevens veel energie en geld (Vandevelde et al., 2016). Daarom wordt in deze proef de effectiviteit van gewasbescherming op basis van natuurlijke middelen onderzocht.

Wortelknobbelnematoden vormen de grootste uitdaging voor de biologische vruchtgroenteteler zoals ook werd aangetoond in een oriënterende bemonstering ter voorbereiding van dit project. Meloidogyne incognita, M. hapla en M. javanica komen op zeer regelmatige basis voor in bodems van bio serres. De generatieduur of levenscyclus van wortelknobbelnematoden verschilt per soort en hangt af van de temperatuur en de waardplant.

Biedt intercropping van rozemarijn (in zekere mate) bescherming tegen bladluis in de tunnelteelt van biopaprika? Kan op deze manier dus het middelengebruik verminderd worden? Wat bedraagt de kritische afstand tussen rozemarijn en paprika waaronder nog een duidelijke bescherming geboden wordt? Is er een positief synergetisch effect op de opbrengst van paprika wanneer intercropping met rozemarijn wordt toegepast?

Hoe scoren de onderstammen tomaat die beloftevol uit de pottenproef kwamen onder praktijkomstandigheden (opbrengst/kwaliteit)?

Er zijn heel wat rassen paarse aubergine op de markt, wat het niet eenvoudig maakt om een goede keuze te maken. Om te achterhalen hoe verschillende rassen paarse aubergine presteren in een tunnelteelt op vlak van opbrengst en ziektegevoeligheid voor Verticillium, werd een rassenproef met 8 verschillende rassen aangelegd. Bijkomend werd nagegaan of enten van aubergine een meerwaarde is voor een tunnelteelt.

Vijf onderstammen werden met elkaar en met een ongeënte planten van het ras Mavera vergeleken. Voor de vergelijkende rassenproef werden 10 rassen, allen op onderstam Taritana, met elkaar vergeleken

Op dinsdag 6 juli 2021 vond naar goede jaarlijkse gewoonte het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats op PCG. De lopende proeven in zowel de verwarmde serres als de koepels werden toegelicht.

In 2022 willen we de meest beloftevolle rassen zowel geënt als ongeënt valideren op praktijkbedrijven die last hebben van Verticillium. Praktisch houdt dit in dat het PCG planten en een bodemanalyse voorziet en van jou verwachten we enkel dat je op regelmatige basis de gezondheid van de verschillende planten bijhoudt.

Omschakelen naar biologische groenteteelt gaat gepaard met zowel kansen als uitdagingen. Een eerste vereiste in het omschakelproces is dat de geïnteresseerde teler weet wat hem of haar te wachten staat. Tijdens deze bedrijfsbezoeken brengen we het omschakelproces dan ook in beeld, en luisteren we naar de ervaringen van twee biologische glasgroentetelers.

Op dinsdag 6 juli 2021 organiseerden we een proefveldbezoek in de bio beschutte teelt. Het programma omvatte het bezoek van de diverse komkommer-, paprika-, aubergine- en kurkumaproeven die aanliggen op PCG.

Zo hebben we op het proefcentrum een eigen primeur te pakken met de hydroteelt van aubergine, waarbij we de combineerbaarheid van deze teelt nagaan met deze van omegabaars. We testen hierbij verschillende auberginerassen en ook natriumgehaltes in de voedingsoplossing.

Dans cet essai spécifique d’association poireaux-poivrons, nous avons d'abord examiné si une culture intercalaire de poireaux peut aider à protéger les poivrons (jusqu'à une certaine limite) contre les pucerons (principalement Myzus persicae) par rapport à la monoculture classique. Et si l'utilisation des pesticides peut être réduite en tant que telle. En partant de cette question, on a également voulu savoir quelle distance minimale  entre les poireaux et les poivrons permettrait  d’exprimer un effet d’une protection suffisante ?. Enfin, un effet synergique positif possible a été évalué sur le rendement du poivron lorsque les poireaux sont utilisés comme culture intercalaire dans la culture du poivron.

In deze specifieke prei-paprikaproef werd ten eerste bekeken of een tussenteelt van prei de paprika’s (tot op een zekere grens) kan beschermen tegen bladluizen (vnl. Myzus persicae) in vergelijking met monocultuur. En of het middelengebruik als dusdanig verminderd kan worden. Voortbouwend op deze vraag werd ook onderzocht wat de kritische afstand tussen prei en paprika is waaronder nog een duidelijke bescherming geboden wordt. Ten laatste werd ook geëvalueerd of er eventueel een positief synergetisch effect is op de opbrengst van paprika wanneer prei als tussenteelt wordt gebruikt in de paprika.

Nu het weer zijn koers richting lente lijkt te hebben ingezet en de onbelichte vruchtgroenteteelten volop in productie zijn, is het zaak alert te zijn voor plaaginsecten die de teeltwissel hebben overleefd of de serre komen ingevlogen. Besteed hierbij bijzondere aandacht aan de schildwantsen (Pentatomidae), die met hun stekend-zuigende monddelen ernstige schade en verliezen kunnen veroorzaken in de fruit- en groenteteelt.

In een proef met minitunnels courgette werd nagegaan welk type minitunnel het meest geschikt is om een courgetteteelt te vervroegen in het voorjaar. Bijkomend werd nagegaan of de extra materiaal- en arbeidskost van dergelijke minitunnels opweegt tegen de gerealiseerde meeropbrengst.

Onderstammen: TRC 11550 (The Rootstock Company), TRC 11542 (The Rootstock Company), Ancora (Takii), TRC 1401 (The Rootstock Company).

Objecten: Controle: interventie met GB-product tegen bladluis bij kritische toestand en Intercropping met prei & interventie met GB-product tegen bladluis bij kritische toestand.

Emperador (Rijk Zwaan), Suzuka (Rijk Zwaan), Radar (Takii), TD-4 (Takii), TRC51747 (TRC), Ubari (TRC), TOM 02627 (Sakata), TOM 02826 (Sakata), TOM 03030 (Sakata), Fortamino (Vitalis), Maxifort (De Ruiter), DRO141TX (De Ruiter), Zaroten op Ubari (Van Den Berg), Zaroten volgens octrooi - ongeënt (Van Den Berg), Zaroten zonder octrooi - ongeënt (Van Den Berg).Allen met ras Codino (Vitalis), behalve object 13, 14, 15

Welke invloed hebben verschillende types compost, chitine en mycorrhiza op de populatie Meloidogyne? Objecten: Compost ILVO / Chitine / Rootella / Wormencompost Philip / CMC compost Philip / blanco.

De momenteel toegepaste beheersmaatregelen zoals het gebruik van gekende resistente rassen, grondstomen, of niet-chemische bodemontsmetting zijn ontoereikend. Bij tomaat is resistentie aanwezig in sommige cultivars maar deze is vaak onvolledig, nl. niet voor alle soorten wortelknobbelnematoden. Bij grondstomen wordt het volledige bodemleven afgedood, ook het nuttige, terwijl net dat nuttige bodemleven in de biologische teelt van groot belang is. Eenmaal een teler overgaat tot stomen, wordt hij automatisch verplicht om dit op regelmatige basis te doen daar er telkens een onevenwicht gecreëerd wordt: dit is dus geen duurzame methode. Stomen kost de teler tevens veel energie en geld (Vandevelde et al., 2016). Daarom wordt in deze proef de effectiviteit van gewasbescherming op basis van natuurlijke middelen onderzocht.

Bij grondstomen wordt het volledige bodemleven afgedood, ook het nuttige, terwijl net dat nuttige bodemleven in de biologische teelt van groot belang is. Eenmaal een teler overgaat tot stomen, wordt hij automatisch verplicht om dit op regelmatige basis te doen daar er telkens een onevenwicht gecreëerd wordt: dit is dus geen duurzame methode. Stomen kost de teler tevens veel energie en geld (Vandevelde et al., 2016). Daarom wordt in deze proef de effectiviteit van gewasbescherming op basis van natuurlijke middelen onderzocht.

Naast algemene vragen over irrigatieschema, starttijdstip per teelt, …, zijn telers ook op zoek naar zuinigere irrigatiemethoden. Daarbij wordt gekeken in de richting van druppelirrigatie met behulp van druppelirrigatieslang.

Naast algemene vragen over irrigatieschema en starttijdstip per teelt zijn telers ook op zoek naar zuinigere irrigatiemethoden. Daarbij wordt gekeken in de richting van druppelirrigatie met behulp van een druppelirrigatieslang. Verder biedt mulch tussen de planten ook mogelijkheden om het vochtgehalte in de bodem beter te bewaren, doordat het de verdamping van bodemvocht vermindert. Over de invloed van mulch op bodemvocht en over geschikte toedieningstechnieken van deze mulch in verschillende teeltsystemen ontbreekt momenteel nog kennis.

In een proef in 2020 op het PCG werden een aantal tomatenonderstammen die op dit ogenblik aangeboden worden door de zaadhuizen met elkaar vergeleken. De bovenstam was Codino (Vitalis).

Recent werd een nieuwe vondst van ToBRFV gedaan bij een Duitse bioteler met folietunnels. Het ging hierbij om een besmetting in het ras San Marzano. De planten vertoonden niet de typische bladsymptomen die men kent van ToBRFV, maar de vruchten vertoonden wel verkleuringen die bij het virus horen. In België is er tot op heden nog geen melding gebeurd van aanwezigheid van het virus, maar we verwachten dat het vroeg of laat ook bij ons zal opduiken. Reden genoeg dus om ook in tunnels alert te blijven op de typische virussymptomen die hieronder nog eens op een rijtje gezet worden.

Meerdere studies hebben aangetoond dat in het algemeen de vluchtige organische stoffen (‘VOS’) van Allium spp. een afstotend effect hebben op insecten, waaronder de groene perzikluis (Myzus persicae). Daarom hebben we, gelijktijdig met Université Picardie die een proef op laboschaal uitvoerde, een veldproef opgezet waarbij we beiden kozen voor prei als aanverwante plant met paprika. De proef op het PCG was een biologische tunnelteelt, waarbij we voor paprika het ras Sprinter (Vitalis) geënt op Scarface (Vitalis) kozen, en voor prei het ras Oslo (Vitalis).

Op 18 augustus 2020 ging het proefveldbezoek rond de bio beschutte teelten in tomaat, paprika en GreenResilient/Irrigatie in bio door op het PCG.

Onderzoek naar de haalbaarheid van het integreren van verschillende soorten tussenteelten: Braak / Stengelui (De Koster) / Tagetes patula (Vreeken) / Bladrammenas "Doublemax" (ILVO) / Ageratum houstonianum "Blue ball" (Vreeken) / Cineraria maritima "Silverdust" (Vlaams Zaadhuis) / Aubergine MAO (GrowGroup) / Basilicum (De Koster) / Rolklaver "Leo" (Vreeken).

The project hypothesis is that the implementation of more resilient production systems, based on low energy consumption, appropriate crop rotation, use of agroecological service crops (ASCs) and local organic amendments, is possible at almost any latitude in Europe.

Onderzoek met volgende objecten: braak, mengeling, rogge, wilde rucola, mosterdblad, veldsla, bladrammenas.

In een proef met minitunnels courgette werd nagegaan welk type minitunnel het meest geschikt is om een courgetteteelt te vervroegen in het voorjaar. Courgettes van het ras Tosca werden op 3 april 2020 geplant op zwarte plastiek ruggen met een plantafstand van 75 cm in de rij. De tussenafstand tussen de rijen was 3 meter, dit om invloeden van de verschillende minitunnels op elkaar zoveel mogelijk te beperken. De verschillende types minitunnels (zie tabel 1) werden geplaatst op 3 april, vlak na plant. Op 15 mei 2020 werden alle minitunnels weggenomen.

Half mei, na de Ijsheiligen, is traditioneel het moment om de warmtebehoevende vruchtgroenten (tomaat, paprika, komkommer en aubergine) aan te planten in onverwarmde koepels. Enkele aandachtspunten op een rijtje ...

Bij een krappe teeltrotatie met een groot aandeel vruchtgroenten is het belangrijk om de populatie wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne spp.) onder controle te houden. Als de populatie aaltjes te groot wordt, gaat dit ten koste van de productie en de kwaliteit van het gewas, met economische verliezen tot gevolg. Door het inzetten van tussenteelten (= teelten die tussen de hoofdteelt vruchtgroenten gezaaid of geplant worden) die de wortelknobbelaaltjes sterker aantrekken dan de hoofdteelt kan deze laatste beter beschermd zijn. Idealiter doet de tussenteelt ook dienst als vanggewas en worden de aaltjes als het ware weggevangen waardoor de populatie daalt.

Op vrijdag 28 juni vond op PCG het proefveldbezoek bio beschutte teelten plaats. De ideale gelegenheid om de lopende proeven in de bio serres en koepels van naderbij te bekijken en er een woordje uitleg te krijgen. Momenteel liggen in de beide biologische serrecompartimenten proeven aan waarbij het potentieel van vanggewassen en tussenteelten ter beheersing van Meloidogyne spp. (wortelknobbelaaltjes) bekeken wordt. In de koepels staan vruchtgewassen en wordt binnen het GreenResilient project op zoek gegaan naar een meer agro-ecologische teelttechniek.

Op 28 juni 2019 kwamen de biotelers met beschutte teelten samen om de biologische paprika en komkommerteelt te bekijken. Tevens werd een korte bespreking gegeven over het GreenResilient project en het gebruik van minitunnels. Een overzicht van deze bioproeven zijn terug te vinden in de bezoekersgids.

De doelstelling van dit LA-traject is een duurzame beheerstrategie voor de komkommertelers te ontwikkelen om productieverliezen door D. bryoniae te vermijden en een continue kwaliteit te kunnen garanderen.

Bestaat er een vanggewas die de populatie wortelknobbelaaltjes naar beneden kan halen? Welke gewassen kiemen er nog in december, wanneer de vruchtgroenteteelt ten einde is? Hoe lang moet de teeltperiode zijn van het vanggewas om de populatie wortelknobbelaaltjes maximaal te doen dalen?

Biokasteler Peter Bartels teelt reeds 3 jaar biologische vruchtgroenten in Rumst. In samenwerking met het PCG in Kruishoutem loopt er een tweejarige compostproef op zijn bedrijf. Op 23 augustus 2018 zette Peter zijn deuren open voor een bedrijfsbezoek met inclusief een bezoek aan de proef. 

Tomatengalmijt (Aculops lycopersici) is de laatste twee jaren sterk toegenomen in de Vlaamse tomatenteelt met een belangrijk economisch verlies als resultaat. Tomatengalmijt is niet zichtbaar met het blote oog of met een standaard loep. Telers merken hierdoor een aantasting te laat op, waardoor de mijt reeds in grote aantallen aanwezig is en zich heeft verspreid in de serre. Dit maakt de bestrijding des te moeilijker.

Op donderdag 21 juni 2018 organiseerde het PCG een proefveldbezoek voor de bio beschutte teelten. Hierbij een korte terugblik over de bladluisproef in paprika en de bladbemestingsproef in komkommer.

Op 21 juni 2018 kwamen de biotelers met beschutte teelten samen om de biologische gewasbeschermingsmiddelen tegen bladluis in paprika en het gebruik van bladmeststoffen in de biologische komkommerteelt te bekijken. Tevens werd een korte inleiding gegeven over het GreenResilient project. Een overzicht van deze bioproeven zijn terug te vinden in de bezoekersgids.

Uit het onderzoek blijkt dat buitenteelt tomaat toch moeizaam verloopt met het huidige rassenaanbod, ondanks het droge jaar. Alle rassen zagen er in open lucht veel ongezonder uit dan de planten in koepelteelt, en waren veelal sterk aangetast door Phytophthora. De opbrengst was dan ook twee tot drie keer hoger in koepelteelt dan in open lucht. Bovendien werden over het algemeen de tomaten in koepelteelt naar smaak toe als beter bevonden. Uit dit onderzoek blijkt tenslotte dat de investering in een koepel in minder dan één teeltseizoen terugverdiend kan worden.

De proef lag aan bij een teler die net het verkorte programma voor omschakeling naar bio heeft doorlopen. Hierbij is de bodem genivelleerd geweest. De proef lag aan op het slechte gedeelte van de serre. Het is het eerste jaar dat er in de grond geteeld wordt nadat deze jaren onder plastiek gelegen heeft. De teler past voornamelijk breedwerpige irrigatie toe in de paprika.

Kastelers die willen omschakelen naar biologische teelt streven ernaar hun bodem in een zo kort mogelijke tijdspanne klaar te krijgen voor een robuuste teelt. Zeker voor telers die een verkorting van de omschakelingsperiode kregen en die intensief vruchtgroenten willen gaan telen, is dit een hele uitdaging. De bodem die lang onder plastiek heeft gelegen heeft vaak een laag organische stofgehalte, weinig voedingselementen en weinig bodemleven.

Tomaat gewasbescherming onderzoek met biofungiciden ter bestrijding van echte meeldauw met Kumulus, Karma, Agricolle, AQ10, Fytosave, Limocide, PM17/006 en PM14/008.

Tomaten rassen onderzoek dat buitenteelt versus koepelteelt met Bartelly (De Bolster), Bernemo (Van Den Berg Seeds), Bolstar Sensatica (De Bolster), Crimson Crush (Sutton Seeds, Dobies, Wallogreen), Mountain Magic (Johnny's Seeds, Wallogreen), Mountain Merit (Johnny's Seeds, Wallogreen), Vandos (Van Den Berg Seeds).

Tomaat bemestingsonderzoek met geen compost / groencompost / gecomposteerde paardenmest aangereikt met zwavel / uitgerijpte biostimulator groenkeurcompost / groencompost / wormencompost en champost. De proeven lagen in 2016-2017 aan op 2 praktijkbedrijven die omgeschakeld zijn van substraatteelt vruchtgroenten naar biologische vruchtgroenten. In dit verslag zijn de gegeven van de tomatenteler verzamelt. Hij is reeds in 2015 omgeschakeld naar bio en teelde nu het tweede jaar in de bodem die 30 jaar onder plastiek gelegen heeft.

Koolstofopbouw in de bodem is een verhaal van lange adem. De teler moet jaarlijks blijven inzetten om het koolstofgehalte in de bodem te verhogen of op peil te houden. Er zitten grote verschillen in de samenstelling en prijzen van compost. Hier moet rekening mee gehouden worden bij de bepaling van de dosering en bestelling van compost. Je geeft met compost meer nutriënten mee dan enkel koolstof. Ook hier moet rekening mee gehouden worden in de dosering.

Enkele jaren geleden kwamen de eerste “terug” resistente rassen op de markt. In deze proef uit 2016 werd nagegaan of er ondertussen al meer resistente rassen ontwikkeld werden bij de verschillende zaadhuizen. En welk ras dan een goed compromis vormt tussen opbrengst, resistentie en kwaliteit.

Cladosporium bladvlekkenziekte is een schimmelziekte veroorzaakt door Cladosporium fulvum (synoniemen: Fulvia fulva of Passalora fulva), die in tomaat ernstige schade kan aanrichten. Aangezien er een latente periode van minstens een week is tussen infectie en het vertonen van de symptomen, worden deze eerst zichtbaar op de oudere bladeren. Bij ernstige aantasting kunnen de symptomen uiteindelijk ook op jonger blad zichtbaar worden.

Op de acht onderstammen werd telkens Cappricia (Rijk Zwaan) geënt. Na de vijfde tros werd om de drie stengels één extra stengel aangehouden om uiteindelijk te komen tot een stengeldichtheid van 3,38 stengels/m². Vanaf 2 mei werd er wekelijks geoogst. Het toppen gebeurde op 26 augustus, op twee blaadjes boven de net openspringende tros.

Na een plotse sterke uitbreiding van de tomatengalmijt op bedrijven in 2016, is deze ook in 2017 wijdverspreid aanwezig. Hoewel de mijten in 2016 vrij goed beheersbaar waren, lijkt dit voor dit seizoen veel minder het geval. Wat kan je doen om problemen te voorkomen en hoe kan je geholpen worden eens de galmijten op je bedrijf aanwezig zijn? Tijd voor een overzicht.

Op 1 augustus konden de geïnteresseerden een kijkje komen nemen. Op dat ogenblik waren de rassen zowel in tunnel als in open lucht al een tijdje in productie. Het gewas zag er op dat ogenblik nog goed uit, toch waren er bijvoorbeeld reeds verschillen in hoogte gewas, troszetting, ... De tweede verwerking van de tussentijdse resultaten van de opbrengst kan je in dit artikel raadplegen.

Het programma van het proefveldbezoek op vrijdag 25 augustus 2017 omvatte het bezoeken van de teelten tomaat en komkommer in de gangbare en in de bioteelt. Voor de start van de demo werden eerst de biologische beschermingsmiddelen toegelicht. Ook de beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer (LA traject 140982) kwam aan bod.

Het programma van het proefveldbezoek op vrijdag 25 augustus 2017 omvatte het bezoeken van de teelten tomaat en komkommer in de gangbare en in de bioteelt. Voor de start van de demo werden eerst de biologische beschermingsmiddelen toegelicht. Ook de beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer (LA traject 140982) kwam aan bod.

Het bedrijf telt 2 ha kas, verwarmd met WKK. Tijdens de rondgang konden de geïnteresseerden de teelt van pruimtomaat, courgette, komkommer en blokpaprika bekijken en ondertussen de tussentijdse resultaten meepikken. Het bedrijf stelde zich al onmiddellijk open om samen met PCG een bemestingsproef bij hen aan te leggen met verschillende soorten basisbemesting (groencompost, champost, wormencompost, …).

Op dinsdag 1 augustus 2017 organiseerde we een proefveldbezoek tomaat. Het programma omvatte het bezoeken van de rassen aangelegd in koepel en in open lucht op PCG. Het zou misschien kansen kunnen betekenen voor korte keten bedrijven zoals CSA’s en zelfpluktuinen. Binnen het CCBT-project “R² - Robuuste Rassen“ wordt uitgezocht of dit, door gebruik van robuustere rassen een optie kan zijn. Een voordeel van de open lucht teelt tomaat is dat de rotatie op die manier ruimer kan aangehouden worden dan in koepel. Het onderzoek moet eveneens uitwijzen of de investering van een koepel al dan niet een noodzaak is.

Indien je echter vragen hebt of twijfel of er al dan niet Mycosphaerella aanwezig is op je bedrijf kan je nog altijd contact opnemen met jouw contactpersoon. We informeren je met alle plezier en komen indien gewenst een bezoek brengen. Ook kan een uitplating gebeuren om na te gaan of de vruchten al dan niet latent of actief aangetast zijn.

Wortelknobbelaaltjes zijn een toenemend probleem voor bio beschutte telers door de intensieve teelt van vruchtgroenten. Ondertussen zijn er enkele natuurlijke middeltjes op de markt waar slechts beperkt praktijkonderzoek is op uitgevoerd. Aan de hand van proefopstellingen op het PCG werd door middel van bodemanalyses in kaart gebracht of er veelbelovende middeltjes/technieken tussen zitten.

Ruim een derde van de Vlaamse biobedrijven teelt groenten. De brede diversiteit waarvoor deze bedrijven staan, zorgt ook voor een brede diversiteit aan boeiende kennisvragen. Deze vragen inspireerden andermaal het proefprogramma van Inagro en PCG. In deze bijdrage geven we graag een overzicht van de ambities voor 2017.

In de ene kas werd verteerde runderstalmest gebruikt als basisbemesting; voor de bijbemesting werd de kas opgesplitst in 2 waarbij de ene helft bloedmeel toegediend kreeg, de andere helft kippenmestkorrels. De andere kas kreeg in het verleden groencompost als basisbemesting; de bijbemesting in deze plantaardige kas bestond uit sojaschroot en moutkiemen. Het laatste jaar werd de basisbemesting in beide afdelingen vervangen door deels maaimeststoffen in te werken, om de kansen voor maaimeststoffen in de teelt van vruchtgroenten in verwarmde kas te bekijken.

Over de teelt van aubergines wordt niet zo heel veel onderzoek gedaan. Nochtans stijgt de consumptie ervan en wint de aubergineteelt aan belangstelling. Aan de hand van een rassenproef werd nagegaan welk ras momenteel het meest geschikt is. Naast gewone aubergines werd eveneens een graffiti-aubergine en een mini-aubergine meegenomen in proef. Tijdens de teelt werden twee snoeiwijzen aangehouden, zodat ook hier een vergelijking kon gemaakt worden naar opbrengst en sortering.

Peter Bartels teelde 33 jaar gangbare groenten, maar zette 15 februari dit jaar de stap naar omschakeling tot biologische teelt. Het bedrijf telt 8000 m². Tijdens het bezoek werd de teelt van tomaat, komkommer en courgette toegelicht worden.

Maandag 3 oktober 2016 kwamen de biotelers met beschutte teelten samen om de stand van zaken van de proeven en de projecten te bekijken. Een overzicht van de data zijn terug te vinden in de publicatie. Tevens gaven zij inbreng voor de proefplanning van komend seizoen 2017.

Door de beperkte beschikbaarheid aan land en watervoorraden worden groenten (en dan vooral komkommerachtigen en planten van de nachtschadefamilie) in weinig ideale omstandigheden geteeld (monoculturen). Via entingen op onderstammen wordt gepoogd problemen die gepaard gaan met monocultuur waaronder ziekten, opbrengstverliezen, … te vermijden. Binnen deze samenwerking wordt kennis van enten, onderstammen, entmethodes, … uitgewisseld. Hierin participeren 19 landen. Voor de bioteelt binnen het PCG is onderzoek naar onderstammen en de bijhorende ziekteweerbaarheid al jaren een belangrijk thema.

Op vraag van de sector werd een biologische onderstamproef aubergine aangelegd op PCG. De keuze van de onderstammen gebeurde op basis van de wensen van de telers, aangevuld met deze die de zaadhuizen aanleverden.

Sinds 6 jaar ligt een bemestingsproef aan in de bioserres van het PCG met verschillende soorten bijbemesting, telkens in vruchtgroenten. Dit jaar is het tweede seizoen dat de kans van maaimeststoffen ook wordt bekeken.

Tomaten in de biologische teelt belangrijkste tussentijdse resultaten rassen - en onderstammen onderzoek met Tica G419 (Bingenheimer), 72-720 rz (Rijk Zwaan), Cappricia (Rijk Zwaan), Extension (Bayer), Almadir (Uniseeds), Sevance (Monsanto), E15M.40770 = TOVIT1411 (Enza), E15M.40763 = TOVIT1433 (Enza), Foundation (Bayer).

Witziekte is in biologische komkommerteelt niet zo gemakkelijk te behandelen. Zwavel is erkend in komkommer maar bij frequente behandeling gaan vruchten aborteren. Ook de bladeren gaan parasolvormig krullen. Om die reden werd op het PCG een proef aangelegd om de effectiviteit van witziektemiddelen in een biologische komkommerteelt na te gaan. In de proef zijn zowel erkende, als (nog) niet erkende 'natuurlijke' middelen opgenomen. Onderzoek met Serenade ASO + bitterzout, Serenade ASO, FytoSave, Microsulfo, Fenicur, onbehandeld, Karma, Vacciplant, Agricolle en Prev Am.

De onderzoekspartners van het VLAIO-project rond D. bryoniae (Mycosphaerella) in de komkommerteelt willen u een praktische gids ter beschikking stellen. In de gids Mycosphaerella in de komkommerteelt  staat een duidelijk overzicht van de symptomen. Symptomen tijdig en correct herkennen door telers en voorlichters is van cruciaal belang om tijdig Mycosphaerella te beheersen. Na bijna 1 jaar onderzoek is dit de eerste stap om tot een goede beheersingsstrategie te komen.

In deze proef werd nagegaan welke onderstammen komkommer er op de markt zijn die geschikt blijken voor biologische teelt met Ancora F1 (Takii), Azman (Rijk Zwaan), Ficifolia (Grow Group), Flexifort (Vitalis), TRC 1401 (TRC), TRC Cucuos 1 (TRC), Mendosa (Uniseeds), Nemafree (Grow Group), Status F1 (Takii), TRC 11503 (TRC), Tokita 2 = Ulisse (TRC), VDB No 31 (Van Den Berg Seeds). Alle onderstammen waren geënt met Carambole (Rijk Zwaan).

Bij tomaten in tunnelteelt is de teeltduur tenslotte veel korter en er hangt uiteraard een extra kostenplaatje aan het plantgoed van geënte planten. Tijdens een rassenproef Coeur de Boeuf in tunnel op het PCG werden twee herhalingen geënt en twee herhalingen niet geënt. Binnen deze proef werd de productie en kwaliteit van geënte en ongeënte planten met elkaar vergeleken.

Binnen het CCBT-project 'R² - Robuuste Rassen' zal uitgezocht worden of dit, door een combinatie van robuustere rassen en verwachte warmere zomers, een optie kan zijn. Op die manier kan de rotatie ruimer genomen worden doordat deze kan opgenomen worden binnen de open lucht teelten. Het onderzoek moet eveneens uitwijzen of de investering van een koepel al dan niet een noodzaak is.

Een goede lichaamshouding aannemen tijdens het werk is van groot belang, zeker in een arbeidsintensieve teelt als tomatenteelt. In 2014 startten het PCG, PSKW en Inagro een project - Vlaamse overheid, Dept. L&V - rond ergonomie in de tuinbouw. Er werd gezocht naar oplossingen om werkplekken ergonomischer in te richten. Enkele tips worden, aan de hand van de basisprincipes uit de ergonomie, meegegeven in onderstaande poster.

Vruchtgroenterassen zoals tomaten uit de verwarmde kas zijn niet zonder meer te gebruiken in een tunnelteelt.

Komkommerrassen biologisch onderzoek in de vroege teelt met Carambole (Rijk Zwaan), E23L.2216 F1 (Vitalis), El Toro F1 (Van Den Berg Seeds bv.), Proloog (Rijk Zwaan), Toploader (Vitalis).

Aubergine onderstammenproef bioteelt 2015 onderzoek met Javah F1 (Takii), Mao (Grow Group), Mao nieuw = Torvum Vigor (Grow Group).

Komkommer met Onbehandeld, Compost wood chip (ILVO), Enriched biochar Soil Improver (Carbon Gold), Maxstim for Salads (Maxstim LTD), Nemater (Pireco), Profunda + Nemamix (Natugro Koppert).

Komkommer bestrijding witziekte onderzoek  met natuurlijke middelen: Serenade ASO (met bitterzout), Serenade ASO, FytoSave, Microsulfo, Fenicur, Onbehandeld, Karma, Vacciplant, Agricolle, Prev Am.

Tomatenrassen Coeur de Boeuf onderzoek in koepel met Cauralina (Gautier Semences), Corazon (Clause), Country Taste F1 (Hild), Deko (Uniseeds), EXP 868 (Clause), Gourmandia (Clause), Rugantino (Rijk Zwaan), Tovit 1411 (Enza), Voluptuoso (Clause). Onderzoek teelttechniek 'enten of niet' een meerwaarde in tunnel?

In de ene kas werd verteerde runderstalmest gebruikt als basisbemesting; voor de bijbemesting werd de kas opgesplitst in 2 waarbij de ene helft bloedmeel toegediend kreeg, de andere helft kippenmestkorrels. De andere kas kreeg in het verleden groencompost als basisbemesting; de bijbemesting in deze plantaardige kas bestond uit sojaschroot en moutkiemen. Het laatste jaar werd de basisbemesting in beide afdelingen vervangen door deels maaimeststoffen in te werken, om de kansen voor maaimeststoffen in de teelt van vruchtgroenten in verwarmde kas te bekijken.

Didymella bryoniae, beter gekend onder de naam Mycosphaerella, vormt al vele jaren één van de belangrijkste problemen in de komkommerteelt. Tijdens het IWT-project  “Beheersing van D. bryoniae in de teelt van komkommer” dat op 1 juli 2015 van start is gegaan, is de doelstelling om na 4 jaar onderzoek tot een beheersingsstrategie te komen dat toepasbaar is binnen elk type komkommerbedrijf. Om dit te realiseren zal er naast onderzoek op PSKW ook jaarlijks één bezoek plaatsvinden op alle komkommerbedrijven.

Op vrijdag 17 juli 2015 organiseerden we een proefveldbezoek in de bio-beschutte teelten. Het programma omvatte het bezoek aan de proeven rassen- en onderstammen in komkommer en aubergine, rassen & bemesting en teelttechniek in tomaat en monitoring in vruchtgroenten. Het onderzoek is financieel ondersteunt door ADLO, CCBT, IWT en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.

Courgette onderzoek rassen najaarsteelt in koepel met Ariane (Gautier Semences), Calnegre (Uniseeds), Cavili(Hild), Dunja(Vitalis), Green Tiger (Hild), Milos (Syngenta), Partenon (Hild), Perseo (Gautier Semences), Sebring (Hild), Zelia (Vitalis).

Gedurende drie jaar ligt een bemestingsproef aan op het PCG in biologische vruchtgroenten. Deze demonstratieve proef in twee kleine afdelingen, dit jaar in pruimtomaat, heeft als doel de dierlijke en plantaardige vormen van bemesting te vergelijken met elkaar. Ook wordt er bekeken of aan de hand van bladsapanalyses de bemesting nauwer kan afgestemd worden op de behoefte van de plant.

Voor de zoektocht naar nieuwe natuurlijke vijanden zijn de betrokken proefcentra op zoek naar biologische bedrijven waar T. absoluta aanwezig is. Door het ontbreken van chemische middelen is de kans groter dat er op deze bedrijven natuurlijke vijanden aanwezig zijn. Wilt u de onderzoekers helpen in hun zoektocht naar natuurlijke vijanden?

Tunnelopstellingen worden vaak ingezet om het seizoen te verlengen. Toch kan, voornamelijk bij afzet via korte keten, de invulling van een zomerteelt met vruchtgroenten ook interessant zijn. De teelt van kerstomaatjes is zeker aangewezen omdat het teeltseizoen net iets langer is dan van andere types tomaat onder tunnel.

Welke kersttomaat is het meest geschikt is om te telen in koepel: 12-Y-06 (Nunhems), C65 (Gautier), C80 (Gautier), Conchita (De Ruiter), Confetto (Rijk Zwaan), Delicacy (Sakata), Delicassi  (Gautier), Favorita (De Ruiter), Garincha (Enza), Lazarino (Uniseeds), McDreamy (Vitalis), Nun 09011 (Nunhems), Nun 09013  (Nunhems), Perlati  (Vitalis), Sakura  (Vitalis), Sassari (Rijk Zwaan), Sunstream  (Vitalis), Tz 551 (Uniseeds), Vialli  (Vitalis).

In een teelt van biopaprika werd het verschil nagegaan tussen dierlijke en plantaardige bemesting. De toegepaste meststoffen waren: bloedmeel, kippenmestkorrels, sojaschroot en moutkiemen.

De bemesting zo fijn mogelijk afstemmen op de behoefte van het gewas blijft een uitdaging. Bladsapanalyses kunnen hier een handige tool voor zijn, hoewel het een heuse leerschool is om de resultaten correct te interpreteren. Wanneer enkel bijbemest wordt aan de hand van bodemanalyses is er de neiging om meer te bemesten met plantaardige meststoffen dan met dierlijke, wellicht omdat de mineralisatie daar over het algemeen trager verloopt. De proef wordt in 2014 verdergezet in de teelt van pruimtomaat.

Jaarlijks komen sector en onderzoek samen om de stand van zaken van de proeven te bespreken. Tussen de telers en de onderzoekers is er steeds een uitwisseling van teeltinfo, deze zijn voor beide partijen interessant.

Bemestingsonderzoek in biokommer met verteerde stalmest, groencompost, bloedmeel, gedroogde kippenmest, sojaschroot en moutkiemen.

Op dit ogenblik wordt de bemesting voornamelijk uitgevoerd op basis van bodemanalyses, toch zet de trend zich meer en meer naar bemesting aan de hand van bladsapanalyses zodat tijdig gereageerd kan worden bij tekort. Om op al deze vragen een antwoord te bieden werd een demoproef, teelt bio trostomaat, aangelegd in twee kleinere afdelingen.

Bemesting en bijbemesting in biotrostomaat onderzoek met verteerde runderstalmest, groencompost, bloedmeel, gedroogde kippenmest, kippenmest en sojamoutkiemen aan de hand van bodem- en bladsapanalyses. Smaakonderzoek om de invloed van de bemesting, dierlijk en/of plantaardig, op de sensorische eigenschappen van de tomaten in een biologische teelt na te gaan.

Bemestingsonderzoek in bio trostomaat met plantaardige en dierlijke meststoffen. Voor de basisbemesting werd het gebruik van verteerde runderstalmest en groencompost onderzocht. De bijbemesting werd uitgevoerd met bloedmeel, gedroogde kippenmest, soja en moutkiemen.

Bemestingsonderzoek of het stikstof bemestingsniveau een invloed heeft op de graad van aantasting, het voortplantingsvermogen van de bladluis en uiteraard de opbrengst van de paprikateelt.