Het laatste deel van het verslag over de actuele ontwikkelingen op het gebied van aquaponics gaat over het technologische niveau.

 

 

 

 

Op zich zijn alle evoluties interessant voor aquaponicstoepassingen die we in de glastuinbouw meemaken op het gebied van:

• Energie-efficiëntie
• Natuurlijke bestrijders
• Raseigenschappen
• Recirculatietechnologie (ontsmetters, filters en sensoren).

Mensen met een aquacultuurachtergrond komen daarom graag in de glastuinbouwsector inspiratie opdoen. Toch zijn er ook op het vlak van aquacultuur en waterzuivering een aantal innovaties, die de koppeling van zoetwatervis- en glasgroenteteelt kunnen vergemakkelijken.

Waarschijnlijk de belangrijkste ontwikkeling van de laatste jaren is de evolutie naar vismeel-armere voeders. Vanuit de aquacultuursector is die evolutie voornamelijk gedreven door de stijgende prijs van het vismeel.

Die trend is al jaren bezig, maar eind 2014 piekte de prijs echt. Dat was het gevolg van een aanvoer vanuit Zuid-Amerika in het eerste deel van het jaar, die een kwart lager lag dan in de zelfde periode in 2013. Daarbovenop kwam in het najaar het bericht dat de Peruaanse overheid geen quota uitschreef voor visvangst voor meelproductie.

De reden daarvoor was dat de onderzoekers die normaal de tellingen uitvoeren om de volumes van de quota te bepalen, de scholen vis niet konden vinden. Peru is één van de grootste vismeelproducenten in de wereld. Zo’n maatregel heeft dus direct grote gevolgen.

Voor aquaponics is de evolutie naar lagere vismeelgehaltes goed nieuws. Vismeel bevat immers typisch zeezout, waardoor er natrium in het water van aquacultuursystemen terechtkomt. Dat maakt het water minder geschikt voor toepassing in de groenteteelt. Ideaal zijn uiteraard de voeders die volledig vismeelvrij worden geproduceerd.

 

Foto: vismeel-armere voeders

 

Het omegabaarsvoeder van Lambers- Seghers is daar een mooi voorbeeld van. Daar kan het inmengen van overtollig natrium uit vismeel helemaal worden voorkomen. De mogelijkheid om vismeelvrije voeders te gebruiken is voorlopig echter soortafhankelijk. Terwijl omegabaars en tilapia omnivoren zijn en een vegetarisch dieet verdragen, zijn de meeste andere aquacultuursoorten piscivoor. Voor die vissen is vismeel en –olie onontbeerlijk. Toch bieden er zich in de nabije toekomst waarschijnlijk ook voor die soorten interessante kansen voor aquaponics aan.

Zalm is één van de belangrijkste aquacultuursoorten en wordt dikwijls geassocieerd met de kweek op zee met vismeelrijke voeders. De eerste levensfases brengen zalmen echter door in zoet water. De pootvis of smolt voor die kwekerijen op zee wordt dus in het binnenland geproduceerd. Traditioneel gebeurt dat in stukken rivier die worden afgezet, en waar veel doorstroming van vers water is. Door een wijzigende milieuwetgeving in de Scandinavische landen zal de smoltproductie in de volgende jaren meer en meer in recirculatiesystemen op het land moeten gebeuren.

De smoltkwekers hebben dan een bestemming voor hun nutriëntenrijke afvalwater nodig, en kijken daarvoor nu al naar de combinatie met glasgroenten. Zalm en smolt is een grote internationale markt. Misschien zijn er dus op dat vlak wel kansen voor Vlaanderen. Verder is men ook een zoutwatervariant van aquaponics aan het ontwikkelen. Die wordt meestal IMTA of integrated multitrophic aquaculture genoemd. Daarin wordt de teelt van zeevis gecombineerd met on er andere schelpdieren die de vaste uitwerpselen filteren en wieren die de wateroplosbare nutriënten opnemen.

De teelt van zilte groenten kan daarin passen. Voorlopig vindt de teelt van zilte groenten, zoals zeekraal en lamsoor, vooral plaats in openlucht. In Noord-Frankrijk is de telerscoöperatie Saveol in 2014 op grote schaal gestart met de teelt van zilte groenten in kassen. Die teelt gebeurt nog wel in vollegrond. Van zodra dit in een hydroteeltsysteem zou kunnen, ligt de weg voor integratie met zeevisteelt helemaal open.

De andere veelbelovende ontwikkelingen in aquaponics bevinden zich op het vlak van mineralisatie van de slibfractie en digitale sensoren voor continue opvolging van natriumgehaltes in water. Op de mogelijkheden van mineralisatie van de slibfractie wordt dieper ingegaan in het artikel Highlights onderzoek innovaties. De echte praktijkwaarde van de digitale natriumsensors zal zeker in de toekomst worden onderzocht. Van zodra we daar meer praktijkervaring mee hebben, komen we er op terug.

 

In samenwerking met

AquaVlan, Project gefinancierd door Interreg Vlaanderen-Nederland, Provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Zeeland en de Vlaamse overheid.