Wereldwijd blijft het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) furore maken. Zo werd onlangs de balans opgemaakt van de verspreiding van ToBRFV op Sicilië met als conclusie dat de helft van de telers met het virus te maken heeft. België bleef gedurende lange tijd uit het vizier van het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV), maar begin dit jaar werd ons land toch toegevoegd aan de EPPO-lijst met landen waar ToBRFV voorkomt. Traceringsonderzoek vanuit Nederland resulteerde in de vaststelling van een eerste besmetting bij een Belgische universiteit in augustus 2020 en nadien een tweede besmetting in december 2020 bij een teler die plantmateriaal aankocht bij een Nederlandse plantenkweker waar het virus al was aangetroffen.
Tijdig melden en teamwork is de sleutel om een besmetting te boven te komen
Het bedrijf met de ToBRFV-besmetting staat sindsdien onder andere in contact met het FAVV, dat hygiënemaatregelen aan hen heeft opgelegd voor in de serre en het pakstation om verspreiding van het virus binnen het bedrijf en daarbuiten te voorkomen. Het pakket aan maatregelen is hierbij geenszins éénrichtingsverkeer en wordt vastgelegd op een constructieve manier in samenwerking met het bedrijf. Het bedrijf voldeed daarbij aan de opgelegde hygiëneregels en kon de vereiste protocollen voorleggen. Daarom mogen ze product blijven oogsten en vermarkten. De verschillende praktijkcentra en Scientia Terrae kunnen een basisprotocol ter beschikking stellen dat bij een mogelijke ToBRFV-besmetting kan worden aangepast aan de specifieke bedrijfssituatie. Belangrijk om weten is dat een besmetting geen uitzichtloze situatie hoeft te zijn; zo werden in het verleden gevallen in Duitsland gemeld die achteraf terug helemaal clean waren dankzij een strak hygiënebeleid.
Preventie blijft de belangrijkste strategie
Desalniettemin is het spreekwoord ‘Beter voorkomen dan genezen’ hier absoluut op zijn plaats aangezien er nog geen resistente rassen of curatieve middelen beschikbaar zijn. Preventie vormt dus momenteel nog de belangrijkste beschermingsbarrière tegen het virus. Pas daarom strikte hygiënemaatregelen toe, zoals deze opgenomen in de informatiebrochure over ToBRFV die beschikbaar is op de websites van de praktijkcentra en veilingen.
Specifieke aandacht kan worden geschonken aan het vermijden van overdracht via mensen of materiaal door externe bezoeken te beperken, de juiste ontsmettingsmiddelen op de juiste manier toe te passen (zie tabel) en voldoende te scouten naar zieke of verdachte planten.
Tabel: ToBRFV preventie: de juiste ontsmettingsmiddelen op de juiste manier toe te passen.
Wat is het virus en hoe kan ik het herkennen?
Het ToBRFV-virus behoort tot de groep van de Tobamovirussen, waartoe bijvoorbeeld ook het tomatenmozaiëkvirus (ToMV) of het komkommerbontvirus (CGMMV) behoren. Tobamovirussen staan erom gekend vrij hardnekkig te zijn, waardoor een tijdige opsporing cruciaal is om een eventuele uitbraak zo goed mogelijk in te perken. Symptomen van ToBRFV zijn enkel zichtbaar in tomaat doordat het virus de algemene resistentie van het gewas doorbreekt. Het virus kan ook aanwezig zijn in paprika, weliswaar latent en zonder symptomen doordat het virus de algemene resistentie van paprika niet doorbreekt.
De symptomen op een tomatenplant zijn niet zo éénduidig aangezien deze kunnen variëren naargelang de leeftijd van de plant, het ras en de groeiomstandigheden. De meest typische symptomen zijn terug te vinden in de kop van de plant onder de vorm van mozaiëkverkleuring en naaldvormige bladeren.
Foto: Symptomen ToBRFV blad
Foto: Symptomen ToBRFV in kop van tomaat
Foto: Symptomen ToBRFV op de vruchten
Aarzel dus niet bij het opmerken van verdachte planten om deze moleculair te laten testen op aanwezigheid van ToBRFV. Het is hoe dan ook in het belang van elk bedrijf dat er op tijd duidelijkheid is in geval van een vermoedelijke aantasting met ToBRFV.
Meer info?
Anne Waverijn
Ellen Dendauw