Heel wat biogasinstallaties zijn gelegen in agrarische gebieden. Voor het verkrijgen van subsidies voor deze installaties geldt dat 60 % van de inputstromen van agrarische oorsprong moet zijn. Drijfmest is zowel in Nederland als in Vlaanderen in grote hoeveelheden aanwezig en is een belangrijke input voor vergisters. Helaas is de energetische waarde van drijfmest laag, zodat men in de praktijk genoodzaakt is ook andere energierijke landbouwproducten toe te voegen. Het gebruik van energiegewassen gaat gepaard met hoge en over het algemeen stijgende grondstofprijzen. Het meest bekende en met voorsprong het meest gebruikte energiegewas op dit moment is maïs. Daarnaast zijn er nog mogelijkheden zoals gras, groenbedekkers, nevenstromen uit de landbouw, ... alsook energiebieten.

Een alternatief energiegewas dat toenemende interesse kent zijn suikerbieten of de zogenaamde energiebieten. Bieten zijn met het oog op diversiteit een goed alternatief voor energiemaïs, is een uitstekend rotatiegewas en de teelt is door de landbouwer gekend. Ook het nitraatresidu in het najaar is over het algemeen lager dan bij maïs.

De resultaten van het project zijn op een praktische, leesbare manier in brochures samengevat, onderverdeeld in drie grote thema’s: vezeltoepassingen, inhoudsstoffen en energietoepassingen.

• Luik 'Vezeltoepassingen'
  Binnen het luik vezeltoepassingen is vooral gewerkt aan alternatieve vezeltoepassingen bij miscanthus, vlas en hennep. Hierbij is gekeken naar toepassingsmogelijkheden voor materialen in de bouw.
  
  De ecologische bouwmaterialen zitten in de lift. Tal van grondstoffen voor deze ecologische bouwmaterialen, zoals vlas, hennep en miscanthus, kunnen perfect in onze regio geteeld en verwerkt worden. Vooralsnog spreken de ecologische bouwmaterialen een eerder specifiek publiek aan en spreken we van nicheproducten, maar het is duidelijk dat het hier een groeiende markt betreft.
  
  Op meer industrieel niveau gebeuren vandaag heel wat ontwikkelingen met natuurlijke vezels bij de productie van de composieten, de vezelversterkte kunststoffen. Waar deze vezels traditioneel van glas, aramide of koolstof zijn, kunnen natuurlijke vezels voor specifieke composieten een toegevoegde waarde betekenen. De natuurlijke vezels hebben goede intrinsieke mechanische eigenschappen, een lage dichtheid in vergelijking met glasvezels en een lagere initiële kostprijs.
   
  • Miscanthus als veelzijdige grondstof
  • Vlas en hennep als bouwstof voor biomaterialen
     
  
   
• Luik 'Inhoudsstoffen'
  Binnen het luik inhoudsstoffen is nadrukkelijk gekeken naar welke stoffen er nog meer in planten te vinden zijn, dan we nu gebruiken. Er is hier gekeken naar planten die zich laten opmerken door de aanwezigheid van interessante fijnechemicaliën. Niet alleen gezondheidsbevorderende eigenschappen werden hier in beschouwing genomen, ook andere toepassingen zoals bv. kleurstoffen, zoetstoffen en stoffen die bruikbaar zijn in de chemische industrie zijn in dit luik bekeken.
   
  • Broccoliplus: als functionele voeding
  • Deder, alternatief oliehoudend gewas
  • Hennep, een lekkere voedingsbron?
  • Prei(afval), bron van inhoudsstoffen?
  • Stevia, plantaardige & calorieloze zoetstoffen
  • Inhoudsstoffen uit uien
  • Yacon, een alternatieve voedingsbron
     
  
   
• Luik 'Energietoepassingen'
  Zoals eerder opgemerkt is er sprake van een tekort aan goedkope fossiele grondstoffen en tegelijkertijd een toenemende vraag naar energie. Dit levert stijgende energieprijzen op, zowel voor de particulier als voor het bedrijfsleven, die de nood aan hernieuwbare energie zichtbaar maken. Bovendien wil Europa zijn energievoorziening minder afhankelijk maken van import uit het buitenland. Ook de klimaatproblematiek speelt mee: als gevolg van de toename van de CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen is er een grotere vraag naar CO2-neutrale energiebronnen.
   
  • Energiebieten, een nieuwe teelt
  • Koolzaad als biobrandstof
  • Stro als biobrandstof

Doel en methode
Het doel van het project was het stimuleren en ondersteunen van kennisontwikkeling en innovatie rond nieuwe toepassingen van plantaardige productie. Belangrijk subdoel was het stimuleren van nieuwe economische ketenvorming en het koppelen van bedrijven tussen sectoren of over sectoren heen rond innovatieve toepassingen van landbouwgewassen.

Binnen het project waren verschillende activiteiten voorzien.

• Analyse
  Binnen een eerste activiteit werden de mogelijkheden en de haalbaarheid van het innovatief gebruik van een aantal gewassen binnen de grensregio geanalyseerd.
   
• Brainstormsessies
  De knelpunten en kansen voor zowel teelt als afzet werden geïdentificeerd door gebruik te maken van brainstormsessies. In deze brainstormsessies werden alle belangrijke spelers uit de potentiële keten betrokken naast overheid en onderzoek. Zo ontstond een mix van kennis en ervaring die er toe kon leiden dat nieuwe initiatieven en toepassingen konden ontstaan.
   
• SWOT-analyse
  Vanuit de brainstorm werd er per toepassing een SWOT-analyse opgesteld. Van hieruit werd dan het pad verkend naar het zoeken van (technologische) oplossingen voor de opgespoorde knelpunten in een te vormen keten.
   
• Actieplan ketenondersteuning
  Vanuit de (SWOT) analyses zijn er op verschillende gewassen actieplannen opgestart en kon ketenondersteuning van start gaan. Binnen het actieplan werd aangegeven wat er nog moest gebeuren om het concept concreet te laten uitgroeien tot een productieketen binnen de projectregio en werden ook een aantal technologische vraagstukken geformuleerd. De expertise van de projectpartners werd ingezet om deze vraagstukken zoveel mogelijk op te lossen.

Uiteindelijk is dit het model geworden dat in het gehele project gebruikt is en succesvol bleek.

Of een beloftevolle gewastoepassing slaagkans had, was vooraf moeilijk te zeggen; enkele criteria waren hierin leidend:

• Het bestaan van concrete afzetkansen met economisch perspectief (saldo) voor alle ketenpartijen, ook voor de primaire producent.
• De mogelijkheid om het gewas te telen in de grensregio.

Binnen het Interreg-project 'Groene grondstoffen, innovatief gebruik van landbouwgewassen, werkten zes partners in Zeeland en Vlaanderen grensoverschrijdend samen aan het opzetten van regionale ketens binnen het thema van 'biobased economy'. Deze brochurereeks werd gerealiseerd in het kader van het Interreg IV programma. Dit project is uitgevoerd met Vlaamse en Nederlandse partners.

Klik hier naar de brochure Energiebieten een nieuwe teelt: “Een concentratie van energie”

Meer info?

Annelien Tack

In samenwerking met

Met de steun van

De brochure kwam tot stand in het kader van het Interreg IV-project Groene Grondstoffen, innovatief gebruik van landbouwgewassen. Dit project werd uitgevoerd met de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en de provincies Zeeland, Vlaams-Brabant, Limburg, Oost- en West-Vlaanderen.